Το πέρασμα στην τάξη ενός σχολείου, προϋποθέτει την ψυχική δυνατότητα, όχι μόνο του παιδιού να αποχωριστεί τους γονείς αλλά και των ίδιων των γονέων να αποχωριστούν το παιδί τους.
Η ομαλή διαδικασία αποχωρισμού, έχει ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα, ειδικά σε μία μεσογειακή χώρα όπως η Ελλάδα, αν αναλογιστούμε ότι τα παιδιά παραμένουν και συντηρούνται ως μεγάλη ηλικία από τους γονείς.
Ταυτόχρονα παρατηρείται η νευρολογική αλλά και συναισθηματική ωρίμανση του παιδιού και αρχίζει μία περίοδος αυξημένης κοινωνικής διάδρασηςτου παιδιού.
Είναι η στιγμή όπου, για πρώτη φορά στη ζωή του παιδιού, δοκιμάζεται η δυνατότητα επιβίωσήςτου σε ένα «ξένο» περιβάλλον.
Είναι η πρώτη φορά που τόσο το παιδί, όσο και έμμεσα η οικογένειά του ως κοινωνική μονάδα, δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στο ευρύτερο κοινωνικό και εκπαιδευτικό σύνολο.
Δυστυχώς είναι επίσης η περίοδος όπου πολλές φορές γίνονται οι συγκρίσεις μεταξύ παιδιών, με όχι πάντα καλή διάθεση…
ΑΓΧΟΣ ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΥ – ΣΧΟΛΙΚΗ ΦΟΒΙΑ
Το παιδί κατά την εισαγωγή του στο σχολείο, θα δοκιμαστεί καταρχήν με τον ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟ από τους γονείς.
Τα περισσότερα παιδιά δεν έχουν πρόβλημα στον αποχωρισμό από τους γονείς τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, αυτός γίνεται σταδιακά, με την τμηματική αποχώρηση της μητέρας από τον παιδικό σταθμό, κάθε μέρα και λίγο πιο νωρίς. Πολλές φορές, γίνεται μία εισαγωγική επίσκεψη στο σχολείο, η οποία επιτρέπει την εξοικείωση με τον χώρο. Άλλη καλή τακτική είναι το να πάρουμε ένα αγαπημένο παιχνίδι του παιδιού και να το βάλουμε στο σχολείο, σε ένα ντουλαπάκι ή κουτάκι δικό του, ούτως ώστε το παιδί να μπορεί να ανάγεται σε αυτό και να του προσφέρει ένα σημείο τυπικής ασφάλειας.
Σημαντικό είναι να αντιληφθούμε ότι πολλές φορές ένας γονέας, υποσυνείδητα, μπορεί να μην θέλει ή να μην είναι έτοιμος να αποχωριστεί το παιδί.
Εδώ η δουλειά του ειδικού είναι να αναγνωρίσει τα στοιχεία που συνθέτουν την συμπεριφορά αυτή και τη βαθύτερη αιτία που οδηγεί τον γονέα να φοβάται να αφήσει το παιδί του να πάει σχολείο και κατ’επέκταση εμπνέει τον ίδιο τον φόβο στο παιδί του.
Πρέπει να διαχωριστεί κατά πόσο ο φόβος αυτός είναι πραγματικός, δηλαδή έχει πραγματικές βάσεις όπως πχ ένα σχολείο που φαίνεται ετοιμόρροπο ή μία κακή φήμη.
Επίσης η αίσθηση που έχουν οι ίδιοι οι γονείς για το παιδί τους, καθορίζει πολλές φορές τον φόβο τους. Αν αισθάνονται ότι το παιδί τους έχει κάποιες αδυναμίες, πραγματικές ή μη, τότε μπορεί συνειδητά ή μή, να παρατείνουν τον χρόνο ένταξης του παιδιού σε σχολικό περιβάλλον. Αυτό μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την απόκτηση περιορισμένων εμπειριών από τα παιδιά και τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου που τοποθετεί το παιδί σε μία «αδύναμη» θέση επάπειρον.
– Η ΣΧΟΛΙΚΗ ΦΟΒΙΑ είναι κάτι που βασανίζει κάποια παιδιά, τα οποία μάλιστα σωματοποιούν το άγχος τους, με κοιλόπονους, πονοκεφάλους, ζαλάδες κλπ. Πολλές φορές παρατηρείται υψηλό άγχος συνολικά στην οικογένεια.
Το Άγχος Αποχωρισμού το οποίο παρατηρείται, μειώνεται σταδιακά, αν οι γονείς και οι νηπιαγωγοί, όπως και οι δάσκαλοι μετέπειτα, έχουν την ψυχική δύναμη και καθοδήγηση να αντέξουν την ψυχική πίεση που αισθανθούν και να κάνουν το παιδί να νιώσει ότι το καλωσορίζουμε στην τάξη και είναι αποδεκτό. Παρατηρείται ότι, όσο περισσότερο παρακολουθεί το σχολείο ένα παιδί, παρόλα τα αναφερόμενα ενοχλήματα, τόσο περισσότερο μειώνεται το σχολικό άγχος. Τα συμπτώματα τότε εξαφανίζονται μάλιστα απότομα! Παρόλαυτά, η επιμονή των συμπτωμάτων και του άγχους αποχωρισμού, παρόλη την σωστή αντιμετώπιση αλλά και παρακολούθηση, μπορεί να υποδεικνύει ότι το παιδί μπορεί να υποφέρει από κάποια άλλη κατάσταση, ψυχική ή οργανική νόσο, η οποία πρέπει να τύχει περαιτέρω διερεύνησης.
Ο δάσκαλος είναι όμως το σημαντικότερο άτομο που θα βοηθήσει το παιδί τόσο να αποχωριστεί τους γονείς αλλά και να πετύχει τον επόμενο του στόχο την Κοινωνικοποίηση – δηλαδή την εφαρμογή της ικανότητας να δημιουργεί σχέσεις με άλλαάτομα, παιδιά ή ενήλικες.Η κοινωνικότητα, η κοινωνική επικοινωνία, προϋποθέτει την αρχή της αμοιβαιότητας , της κοινωνικής αλληλεπίδρασης, της κοινωνικής διάδρασης. Κοινωνικότητα δεν είναι έναπαιδί να παίζει με ένα άλλο στο ίδιο τραπέζι, αλλά να παίζουν μαζί!
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ;
– Παίξτε μαζί με τα παιδιά σας, τόσο στο σπίτι, όσο και στην παιδική χαρά. Μην περιμένετε ότι θα μάθουν το παιχνίδι, το αμφίδρομο κοινωνικό παιγνίδι εννοούμε, στο νηπιαγωγείο ή στο σχολείο. Το σχολικό περιβάλλον θα έχει συνήθως θετική επίδραση μεν, αλλά όχι όσο μπορούν θετικοί να είναι οι ίδιοι οι γονείς με το παιδί, με τους οποίους το παιδί μπορεί να «εξασκηθεί» στην κοινωνικότητα, παίζοντας τα ίδια παιγνίδια που θα παίξει με τα άλλα παιδιά.
– Εντάξτε το σε μία ομάδα,πχ ποδοσφαίρου ή σε ένα ομαδικό επιτραπέζιο παιγνίδι.
– Βοηθήστε το να αντιληφθεί τους κανόνες ενός παιγνιδιού και πως πρέπει να το παίζει.
– Μπορείτε να καλέσετε φίλους τους στο σπίτι μετά να παίξουν ακριβώς αυτά τα παιγνίδια.
– Μειώστε τον χρόνο της τηλεόρασης, στα 40’ λεπτά ημερησίως! Τα παιδιά είναι συνήθως ξύπνια στο σπίτι περίπου 7 ώρες , αν πούμε ότι έρχονται από το σχολείο πίσω στις 2 και κοιμούνται στις 9 μμ. Είναι εγκληματικό να περνάνε τις 3-4 ώρες μπροστά σε ένα κουτί. Αν μάλιστα αναλογιστούμε ότι άλλες 2 ώρες περίπου τους παίρνει για να φάνε και να ντυθούν,τότε η πραγματική τους κοινωνικοποίηση είναι ελάχιστη!
– Βγείτε έξω από το σπίτι και ρωτήστε τους για τα πράγματα γύρω σας, για τη γειτονιά σας, για τους ανθρώπους, τα αντικείμενα. Και κυρίως για τα συναισθήματα που τους δημιουργούν.
Χαρά Κυριακοπούλου-Πολυδώρου – Παιδίατρος
Καλαμάτα Μεσσηνίας
