Γράφει ο Στέλιος Παπαβέντσης, παιδίατρος
Με την ανάδειξη αυτού του προβλήματος τα τελευταία χρόνια, οι κυβερνητικοί και διεθνείς οργανισμοί ασφάλειας τροφίμων έχουν εκδώσει συστάσεις για το βρεφικό γάλα και για τον τρόπο παρασκευής του. Η Ευρωπαική Επιτροπή Ασφάλειας Τροφίμων έχει από το 2004 συστήσει να αποφεύγεται το γάλα σε σκόνη σε πρόωρα και σε μωρά κάτω των τεσσάρων εβδομάδων και αντ’ αυτού να δίνεται σε αυτά τα μωρά, εάν δεν υπάρχει πρόσβαση σε μητρικό γάλα ή σε ανθρώπινο γάλα από τράπεζα γάλακτος, έτοιμο βρεφικό γάλα, προετοιμασμένο, αποστειρωμένο και σε υγρή μορφή. Επιπλέον, η Ευρωπαική Οδηγία του 2006 που αφορά τα Υποκατάστατα Μητρικού Γάλακτος τονίζει την ανάγκη να υπάρχει προειδοποίηση από την εταιρία στην ετικέτα του κουτιού ότι η σκόνη γάλακτος δεν είναι αποστειρωμένο από την παραγωγή προιόν.
Ο κίνδυνος μόλυνσης του προιόντος είναι υπαρκτός σε κάθε βήμα έως ότου το γάλα φτάσει στο στόμα του βρέφους. Εκτός από την πιθανότητα να υπάρχουν μικρόβια ήδη από το εργοστάσιο, η σκόνη είναι πιθανό να μολυνθεί όταν δεν αποθηκεύεται σωστά στο σπίτι ή όταν παραμένει ανοιχτή για πολύ χρόνο ή όταν δεν φτιάχνεται υπό σωστές συνθήκες υγειινής από τη μαμά. Επιπλέον, το νερό που προσθέτουμε στην σκόνη μπορεί να μην έβρασε καλά ή να είναι κακής ποιότητας. Τέλος το μπιμπερό, αν δεν αποστειρωθεί σωστά, μπορεί να μεταδώσει μικρόβια στο μωρό.
Η προετοιμασία του βρεφικού γάλακτος από την μητέρα πρέπει να γίνεται με τέτοιον τρόπο που να διασφαλίζει την εξόντωση πιθανών βακτηριδίων στην σκόνη. Για τον λόγο αυτό οι οδηγίες της Ευρωπαικής Νταιρεκτίβας για τα Υποκατάστατα Μητρικού Γάλακτος έχουν αναθεωρήσει τον τρόπο προετοιμασίας και ζητούν από της εταιρίες βρεφικών γαλάτων να αλλάξουν τις οδηγίες που παρέχουν στις ετικέτες των κουτιών τους.
Πιο συγκεκριμένα:
•Το νερό πρέπει να βράσει καλά για 5 με 10 λεπτά (1ο στάδιο).
•Έπειτα να αφεθεί για λίγα λεπτά – λιγότερο από μισή ώρα – έως ότου φτάσει όχι χαμηλότερα από τους εβδομήντα βαθμούς Κελσίου. Τότε μπαίνει η σκόνη στο νερό (2ο στάδιο).
Ο λόγος είναι για να σκοτωθούν τα επικίνδυνα μικρόβια που υπάρχουν στο 14% όλων των συσκευασιών γαλάτων σε σκόνη, τα οποία σε χαμηλότερες θερμοκρασίες δεν αντιμετωπίζονται. •Ακολούθως η μαμά πρέπει να αφήσει το ετοιμασμένο γάλα να κρυώσει περαιτέρω σε θερμοκρασία σώματος, 36 – 37 βαθμούς Κελσίου, ελέγχοντας ότι είναι χλιαρό στον καρπό της (3ο στάδιο).
•Τότε είναι έτοιμο να δοθεί στο παιδί.
Τι γίνεται λοιπόν στην χώρα μας;
Οι εταιρίες βρεφικών γαλάτων δεν έχουν αλλάξει τίποτα. Πάρτε οποιοδήποτε κουτί και δείτε τι συμβουλεύει την μητέρα: Στην συσκευασία λοιπόν η συνηθέστερη παρεχόμενη οδηγία είναι για το νερό, αφού βράσει, να αφεθεί να κρυώσει έως ότου γίνει χλιαρό. Τα κουτιά παροτρύνουν τη μαμά να το αφήσει να κρυώσει απευθείας στους 37 με 40 βαθμούς Κελσίου και τότε να βάλει την σκόνη. Δηλαδή παραλείπουν εντελώς το 2ο στάδιο προετοιμασίας. Με αυτήν την παράλειψη φυσικά δεν σκοτώνονται τα δυνητικά επικίνδυνα μικρόβια. Γιατί το κάνουν αυτό; Αν η σκόνη μπει στους εβδομήντα βαθμούς Κελσίου, υπάρχει η πιθανότητα να αλλοιωθούν κάποια συστατικά του τεχνητού γάλακτος ή να αδρανοποιηθούν.
Στην Μεγάλη Βρετανία και σε άλλες χώρες της Ευρωπαικής Ένωσης δεν δίνονται πλέον ποτέ σε πρόωρα βρέφη που νοσηλεύονται στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Νεογνών βρεφικά γάλατα σε σκόνη, αλλά μόνο έτοιμα αποστειρωμένα σε υγρή μορφή. Γάλατα σε υγρή μορφή δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου στην χώρα μας, όπου πρόωρα βρέφη συνεχίζουν να λαμβάνουν δυνητικά επιμολυσμένο γάλα σε σκόνη. Επίσης, στην Μεγάλη Βρετανία δεν υπάρχει συσκευασία βρεφικού γάλακτος που να μην έχει εναρμονιστεί με τις νέες συστάσεις παρασκευής. Στην Ελλάδα αντίθετα δεν υπάρχει συσκευασία βρεφικού γάλακτος που να έχει εναρμονιστεί με τις νεότερες οδηγίες παρασκευής.
Οι λόγοι είναι απλοί: σε άλλες χώρες υπάρχουν κρατικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί οι οποίοι διασφαλίζουν την εφαρμογή στάνταρ στα βρεφικά τρόφιμα. Σε άλλες χώρες υπάρχουν ακόμα ενεργά κινήματα προστασίας του μητρικού θηλασμού και ελέγχου των εταιριών βρεφικών γαλάτων, όπως είναι τα εθνικά παραρτήματα της Διεθνούς Δράσης στην Βρεφική Διατροφή (IBFAN). Αυτές οι μη κυβερνητικές οργανώσεις αναδεικνύουν παρόμοια θέματα στην δημόσια ατζέντα, ενεργοποιούν γονείς και κυβερνήσεις, με αποτέλεσμα οι εταιρίες στις χώρες αυτές να μην μπορούν να ασυδοτούν. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει κανένας επαρκής κρατικός μηχανισμός ελέγχου στην βρεφική διατροφή, ούτε υπάρχουν σχετικά κινήματα ενεργών πολιτών, γονιών και μη κυβερνητικές οργανώσεις για την προστασία της βρεφικής και παιδικής διατροφής. Το αποτέλεσμα είναι οι εταιρίες βρεφικών γαλάτων να κάνουν ό,τι θέλουν στην χώρα μας χωρίς έλεγχο από κανέναν.
Πριν από λίγο καιρό συμμετείχα σε ένα σεμινάριο για τον μητρικό θηλασμό στο Λονδίνο. Η καθηγήτρια, διεθνούς κύρους συνεργάτιδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας περιέγραψε το ζήτημα αυτό. Όταν της είπα ότι στην Ελλάδα δεν έχει αλλάξει τίποτε και ότι οι μητέρες συνεχίζουν να δίνουν γάλα σε σκόνη, προσθέτοντας την σκόνη σε χλιαρό νερό, απόρησε: πίστευε ότι μετά από τόσα χρόνια όλες οι χώρες της Ευρωπαικής Ένωσης θα είχαν εναρμονιστεί με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Κι όμως.
Πρόκειται για άλλο ένα ελληνικό σκάνδαλο.
Στέλιος Παπαβέντσης MRCPCH DCH IBCLC
