Οι γονείς πολλές φορές, και συχνά χωρίς την συνειδητή πρόθεσή τους, δένουν τα παιδιά τους σε μία σχέση εξάρτησης που μπορεί να τα κρατά δέσμια ακόμη και μετά τον θάνατο των γονέων.
Η στάση των παιδιών απέναντι σε αυτούς τους γονείς ποικίλλει ανάλογα την προσωπικότητα τόσο των ίδιων όσο και των γονιών, αλλά και την ηλικία, τον βαθμό ωρίμανσης όλων αλλά και την μεθοδολογία που ακολουθείται από την οικογένεια για να διατηρείται αυτή η εξάρτηση.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους γονείς επιθυμούν συνειδητά να κρατήσουν τα παιδιά σε μία τέτοια σχέση, ενώ άλλοι δεν πράττουν βάση ενός συνειδητού σχεδίου, αλλά μάλλον ακολουθούν έναν τρόπο που οι ίδιοι έμαθαν από τους δικούς τους γονείς, με τους οποίους έχουν όμοιου τύπου σχέσης.
Ποτέ η τόσο κοντινή σχέση γονιού-παιδιού δεν είναι αρμονική. Πάντα και σε κάθε ηλικία, η αμφιθυμία υπάρχει, η οποία ενδυναμώνεται κατά την εφηβεία και συνεχίζεται κατά την ενήλικη ζωή. Αυτή η αμφιθυμία εκφράζεται με έντονους καβγάδες συνήθως του παιδιού με τον γονιό ή τους γονείς που τροφοδοτούν την εξαρτητική σχέση.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, όταν για συγκεκριμένους λόγους ανά περίπτωση, δεν εκφράζεται η δυσφορία μέσα από καβγά του παιδιού προς τον γονιό, τότε ξεκινά η ψυχική ασθένεια του παιδιού που κυμαίνεται από κατάθλιψη, μπορεί να είναι λήψη ουσιών, ή και ψύχωση.
Σε κάποιες περιπτώσεις όμως και οι γονείς δυσφορούν από την μη ανεξαρτησία των παιδιών τους. Ειδικά σήμερα με την οικονομική κρίση, η οικονομική εξάρτηση (ποτέ δεν υπάρχει χωρίς συναισθηματική) των παιδιών από τους γονείς σε μεγάλη ηλικία, εξουθενώνει τους γονείς οι οποίοι συχνά αγανακτούν, χωρίς όμως να βλέπουν ότι και οι ίδιοι τροφοδοτούν την κατάσταση.
Για να δούμε τύπους γονέων που εγκλωβίζουν τα παιδιά τους με διαφορετικούς τρόπους.
Είναι ο γονιός λοιπόν που κάνει κάτι ή και περισσότερα από τα παρακάτω:
1) Προκαλεί τύψεις και ενοχές στο παιδί
2) Εμφανίζεται θύμα του άλλου γονέα ή της ζωής εν γένει
3) Ο αδύναμος-ανώριμος-ασθενής γονιός που ζητά από το παιδί του να αναλάβει από μικρή ηλικία την δική του κηδεμόνευση και φροντίδα.
4) Υπερπροστατεύει το παιδί και δεν του λέει ποτέ όχι.
5) Που κι ο ίδιος δεν έχει καταφέρει να ενηλικιωθεί και παραμένει εγκλωβισμένος σε αιώνια εφηβεία.
6) Απειλεί το παιδί του με τον δικό του θάνατο ή ασθένεια (π.χ. «Αν κάνεις αυτό θα πάθω εκείνο)
7) Δεν πιστεύει ότι το παιδί του μπορεί να τα καταφέρει (ενώ εκείνο έχει αρκετά μεγαλώσει).
8) Νευρωτικός γονιός που δεν ακολουθεί ψυχοθεραπεία (με φοβίες, κρίσεις πανικού κλπ).
9) Που προκαλεί (συχνά επίτηδες) την ζήλια μεταξύ των αδερφών και τα βάζει σε μία συνεχή αντιπαλότητα προκειμένου να κερδίσουν την εύνοιά του.
10) Που δεν παραδέχεται το παιδί του. Δεν το αναγνωρίζει, δεν το επιβραβεύει ποτέ. Εκείνο προσπαθεί συνεχώς να αποδείξει στον γονιό ότι αξίζει.
11) Που δεν αγαπά το παιδί του (φυσικά και υπάρχουν τέτοιοι γονείς).
12) Που λέει μυστικά που δεν γνωρίζουν τα άλλα μέλη της οικογένειας στο παιδί του.
13) Δίνει όλα τα ψυχικά βάρη του στο παιδί λες και είναι ο καλύτερος φίλος του.
14) Που έχει υπερβολικές προσδοκίες και δίνει συνεχώς αποστολές στο παιδί
15) Ασκεί βία ψυχική ή/και σωματική
16) Ο στερητικός.
Τα εξαρτημένα παιδιά από την μεριά τους εγκλωβίζονται γιατί:
1) έχουν μεγάλο θυμό απέναντι στους γονείς από τον οποίο δεν έχουν απαλλαγεί
2) δεν πιστεύουν στις δυνάμεις τους
3) νοιώθουν ότι είναι υποχρεωμένα να παραμείνουν δίπλα τους. Δέχονται την αποστολή!
4) μπαίνουν σε αδελφικό ανταγωνισμό για να κερδίσουν την εύνοια των γονιών
5) παραμένουν οικονομικά εξαρτημένα από τους γονείς
6) θεωρούν ότι χρωστούν την ζωή τους σε αυτούς που τους έφεραν στον κόσμο
7) μπαίνουν σε ρόλο προστάτη (της μητέρας ή του συνόλου της οικογένειας) τους οποίους αισθάνονται αδύναμους
8) βολεύονται (ωστόσο αυτό το βόλεμα είναι η επιφάνεια, πίσω από την οποία βρίσκονται όλα τα παραπάνω).
9) λαμβάνουν ναρκισσιστικά οφέλη (νοιώθουν καλά και ότι είναι χρήσιμοι όταν γίνονται το αυτί της μητέρας, του πατέρα, διευθετούν συγκρούσεις της οικογένειας, γνωρίζουν μυστικά κλπ).
10) έχουν μεγάλη ενοχή να ανεξαρτητοποιηθούν, μπερδεύοντας την ανεξαρτησία με την εγκατάλειψη.
11) δεν έχουν αναπτύξει δική τους βούληση, ακολουθούν τα θέλω των γονιών τους.
12) επιμένουν να ζητούν πράγματα που δεν παίρνουν από τους γονείς (π.χ. αναγνώριση, αγάπη, αποδοχή, επιβράβευση).
Σε κάθε περίπτωση αυτό που λέμε «καλός γονιός» είναι αυτός που ανάμεσα σε άλλα πρέπει να επιτρέψει στο παιδί του το μεγάλωμα του, το άνοιγμα των φτερών του. Σημαίνει επίσης αναγνώριση της διαφορετικής προσωπικότητας των παιδιών και αναγνώριση ότι δεν υπάρχει μία μόνο συνταγή ευτυχίας. Ο καθένας φτιάχνει τον δικό του δρόμο με όσα εφόδια έχει πάρει από την οικογένεια ως την ώρα που ενηλικιώνεται.
Ο φόβος που νοιώθει ο γονιός ότι θα φύγουν τα παιδιά του έχει να κάνει με δικά του άγχη εγκατάλειψης, με την δική του ιστορία αλλά και με την μη κατανόηση ότι καλή σχέση με τα παιδιά δεν σημαίνει σχέση εξάρτησης. Το αντίθετο μάλιστα! Ανεξάρτητα παιδιά έχουν εξαιρετικές σχέσεις με τους γονείς. Και όλα αυτά δεν έχουν να κάνουν με την γεωγραφική απόσταση αλλά με την ψυχική οριοθέτηση και αναγνώριση της ετερότητας μέσα στην οικογένεια.
Η ψυχοθεραπεία βοηθά πολύ στην ανεξαρτητοποίηση των ανθρώπων από τέτοιους εγκλωβισμούς και συνήθως μετά από μία τέτοια απελευθέρωση η σχέση με την οικογένεια προέλευσης μπορεί να γίνει πραγματικά ουσιαστική και πηγή χαράς για όλα τα μέλη.
Δήμητρα Σταύρου, ψυχολόγος
https://psyhismos.blogspot.com/
