Οι παππούδες παρέχουν μια σχέση ζωτικής σημασίας στα παιδιά. Παρέχουν φύλαξη και φροντίδα στα παιδιά και μπορούν να δώσουν πολλές συμβουλές για την ανατροφή τους. Ειδικά σε περιπτώσεις φτώχειας, ανεργίας και άλλες κρίσιμες καταστάσεις των γονέων, οι παππούδες μπορούν πραγματικά να προσφέρουν σημαντική υποστήριξη και να βοηθήσουν πάρα πολύ τα παιδιά να διαμορφώσουν μια αίσθηση περί φυσιολογικής σχέσης.
Εκτός απ’ το ότι παρέχουν ένα πρότυπο υγιούς σχέσης, οι παππούδες δίνουν στα παιδιά μια αίσθηση ασφάλειας και προστασίας, μια σύνδεση με την πολιτιστική τους κληρονομιά και μια συντροφιά στο παιχνίδι και στη εξερεύνηση. Ο ρόλος του παππού και της γιαγιάς είναι απ’ τους πιο σημαντικούς στην διαμόρφωση της προσωπικότητας των νεώτερων γενεών, επιδρώντας, ως επί το πλείστον, θετικά στη ζωή των εγγονών τους, παρέχοντας φροντίδα και φύλαξη αλλά και βαθιές συναισθηματικές σχέσεις μαζί τους.
Η αξία της δευτερογενούς προσκόλλησης για ένα παιδί
Όλες οι σχέσεις προσκόλλησης, είτε μεταξύ γονέα και παιδιού είτε μεταξύ παππού/γιαγιάς και εγγονού, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της άποψης που σχηματίζει ένα παιδί για το πώς είναι οι φυσιολογικές σχέσεις. Αυτή είναι η «εικόνα» της αγάπης που έχουμε μέσα μας, η οποία αποτελείται από τα θετικά κα αρνητικά χαρακτηριστικά όλων των ανθρώπων που μας φρόντισαν στην παιδική μας ηλικία. Ως ενήλικες, μένουμε με κάποιον που αφενός μας αγαπάει με τον τρόπο που μας αγάπησαν στην πατρική μας οικογένεια και αφετέρου, μας πληγώνει με τρόπους που μας πλήγωναν στην οικογένειά μας (Rod Kochtitzky, 2007).
Οι παππούδες έχουν προστατευτικό ρόλο
Η έρευνα δείχνει ότι η κατάθλιψη της μητέρας έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ανατροφή και την λειτουργικότητα του παιδιού. Συγκεκριμένα, μια καταθλιπτική μητέρα έχει ελλιπή ανταπόκριση στις ανάγκες του παιδιού, εκφράζει περισσότερο αρνητικά παρά θετικά συναισθήματα προς το παιδί, και η αλληλεπίδρασή της μαζί του είναι υποτονική. Αυτή η γονεϊκή συμπεριφορά, επιφέρει μειωμένη γνωστική ανάπτυξη και αυξημένα προβλήματα συμπεριφοράς στα παιδιά όλων των ηλικιών. Επιπλέον, αυτά τα παιδιά έχουν αυξημένες πιθανότητες να έχουν κατάθλιψη ως ενήλικες (Kate Fogarty, 2007).
Σύμφωνα πάντα με την έρευνα, ένας υγιής δεσμός μεταξύ εγγονού και παππού/γιαγιάς, μπορεί να αντισταθμίσει αυτές τις αρνητικές επιπτώσεις και μάλιστα, όσο πιο δυνατός είναι αυτός ο δεσμός, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες για το παιδί μιας καταθλιπτικής μητέρας, να βιώσει κατάθλιψη στην ενήλικη ζωή του (Silverstein & Ruiz, 2006).
Για να αναπτυχθεί ένας ισχυρός δεσμός μεταξύ εγγονού και παππού/γιαγιάς, χρειάζεται το παιδί.:
- Να έχει μια αίσθηση συναισθηματικής εγγύτητας με τον παππού/γιαγιά.
- Να έχει τακτική επαφή μαζί του.
- Να τον βλέπει ως πηγή κοινωνικής υποστήριξης (Silverstein & Ruiz, 2006).
Έτσι, ένας ισχυρός συναισθηματικός δεσμός με τον παππού/γιαγιά παρέχει ένα μοντέλο υγιούς σχέσης στο παιδί και ελαχιστοποιεί τις αρνητικές επιπτώσεις της συμπεριφοράς μιας καταθλιπτικής μητέρας. Φανταστείτε λοιπόν, πόσο θετική επίδραση μπορεί να έχουν οι παππούδες στη ζωή των εγγονών τους, αν ήδη έχουν ένα υγιές πρότυπο σχέσης με τους γονείς τους.
Η αλληλεπίδραση διαμορφώνει τον εγκέφαλο
Ο Daniel Goleman ανακάλυψε ότι κάθε αλληλεπίδραση μεταξύ δύο ατόμων, διαμορφώνει, στην κυριολεξία, τον ανθρώπινο εγκέφαλο και όσο πιο σημαντική είναι η σχέση μεταξύ των ατόμων, τόσο πιο έντονη είναι η επίδραση των αλληλεπιδράσεών τους στην ανάπτυξη του εγκεφάλου. Οι άλλοι άνθρωποι επηρεάζουν την προσωπικότητά μας. Έτσι, άτομα που είναι επιρρεπή στο θυμό, μπορεί να μεταδώσουν στον εαυτό τους την ηρεμία, αν συναναστρέφονται με πιο ήρεμους ανθρώπους, απορροφώντας λιγότερο επιθετική συμπεριφορά και μ’ αυτό τον τρόπο οξύνουν την κοινωνική τους νοημοσύνη (Mark Matousek, 2007).
Για να έχουν οι παππούδες μια καλή σχέση με τα εγγόνια τους, χρειάζεται να τηρούν κάποιους βασικούς κανόνες:
- Να είναι ξεκάθαροι με τους γονείς του παιδιού, για το ρόλο που θέλουν να έχουν στη ζωή του. Για παράδειγμα, πόσο συχνά θέλουν να το βλέπουν ή αν θέλουν να συμμετέχουν σε σχολικές ή άλλες εκδηλώσεις.
- Να συζητήσουν με τους γονείς για τους κανόνες που εφαρμόζουν. Είναι πολύ σημαντική η συνέπεια για τα παιδιά, οπότε χρειάζεται οι παππούδες να γνωρίζουν ποια είναι τα όρια συμπεριφοράς που πρέπει να ακολουθεί το παιδί στο σπίτι και να διατηρούν αυτούς τους κανόνες όταν είναι μαζί του.
- Να εφαρμόζουν τις συνέπειες μη αποδεκτής συμπεριφοράς του παιδιού, που έχουν συμφωνήσει με τους γονείς.
- Να φροντίσουν να πάρουν μέτρα προστασίας στο σπίτι τους, για το παιδί.
- Να αποφεύγουν να παίρνουν το ρόλο του γονέα. Όσο κι αν θέλουν να πουν στα παιδιά τους πώς να αναθρέψουν τα εγγόνια τους, δεν είναι δικός τους ρόλος. Χρειάζεται να σέβονται τις αποφάσεις που έχουν πάρει οι γονείς για την ανατροφή των παιδιών τους.
- Να αποφεύγουν να εξαγοράζουν την αγάπη των εγγονών με δώρα. Είναι πολύ δελεαστικό για τους παππούδες να αγοράζουν δώρα στα εγγόνια τους αλλά είναι σκόπιμο να ρωτάνε τους γονείς πριν το κάνουν. Ίσως είναι καλό αντί για δώρα, να κάνουν με τα εγγόνια τους πράγματα που αγαπάνε και οι δύο και θα τα θυμούνται με χαρά.
- Να εφαρμόζουν όρια. Οι παππούδες που δεν επιβάλλουν όρια και ενδίδουν σε κάθε ιδιοτροπία του εγγονού, μπορεί να εξαγριώσουν τους γονείς. Όταν επιτρέπουν στα εγγόνια τους να παραφέρονται, να το παρακάνουν με τα γλυκά και τις ανθυγιεινές τροφές ή να αψηφούν τις ώρες ύπνου, ενθαρρύνουν την αρνητική συμπεριφορά του παιδιού και κάνουν πιο δύσκολη τη δουλειά των γονέων.
Παναγιώτα Δ. Κυπραίου, Ψυχοθεραπεύτρια – Συντονίστρια Σχολών Γονέων,www.psychotherapeia.net.gr
