Γράφει ο Δρ. Πολυδώρου Ανδρέας – Ειδικός Χειρούργος, Γυναικολόγος Μαιευτήρας
O HPV (ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) είναι ένας επιθηλιοτρόπος ιός, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει και παρουσιάζεται μόνο στα επιθήλια του σώματος μας. Επιθήλια είναι τα καλύμματα του σώματος μας, είτε είναι εσωτερικά είτε εξωτερικά π.χ. το δέρμα, ο στοματικός βλεννογόνος, ο λαρυγγικός βλεννογόνος, ο κόλπος, τράχηλος της μήτρας, ο πρωκτός κ.ά. Μεταδίδεται μόνο από την περιοχή της βλάβης όταν έρθει σε επαφή με άλλα επιθήλια. Αυτό σημαίνει ότι δεν μεταδίδεται όπως ο ιός του AIDS (HIV), o ιός της ηπατίτιδας και άλλοι, που μεταδίδονται με το αίμα ή με άλλα υγρά του σώματος. Οι διάφοροι τύποι του ιού ΗPV δηλαδή, μεταδίδονται με την τριβή προσβεβλημένου επιθηλίου με επιθήλιο και ο καθένας από αυτούς έχει περιοχή προτίμησης που παρουσιάζεται ή που παραμένει σε λανθάνουσα μορφή.
Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής – είτε μέσω διείσδυσης είτε ακόμη κάποιες φορές και χωρίς ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή. 
Λόγω της ευκολίας της μετάδοσής του, κάθε σεξουαλικά ενεργή γυναίκα και ανδράς κινδυνεύει να προσβληθεί από τον ιό. Γεγονός είναι ότι έως και 80% των σεξουαλικά ενεργών ανθρώπων θα προσβληθεί από λοίμωξη με κάποιο τύπο του ιού HPV κάποια στιγμή στη ζωή της.
Και ενώ τα προφυλακτικά μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο λοίμωξης από τον ιό δεν σας προστατεύουν πλήρως. Αυτό συμβαίνει γιατί η ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή δεν είναι απαραίτητη για τη μετάδοση του ιού.
Αν πάθετε λοίμωξη με κάποιον ογκογόνο τύπο του ιού HPV συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα στα πρώιμα στάδια. Ωστόσο, ένα τεστ Παπανικολάου μπορεί να προσφέρει έγκαιρο εντοπισμό των κυτταρικών αλλοιώσεων, αναδεικνύοντας έτσι γιατί είναι τόσο σημαντικός ο τακτικός έλεγχος με τεστ Παπανικολάου.
Πόσο συχνές είναι οι μολύνσεις με HPV;
Στις ΗΠΑ, ο ιός HPV θεωρείται ο πιο συχνά σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός. Μερικές μελέτες εκτιμούν πως η πλειοψηφία του σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού έχει εκτεθεί σε μόλυνση με τουλάχιστον ένα τύπο του ιού. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι δεν εμφανίζουν κάποιο σύμπτωμα. Ακριβώς επειδή ο HPV είναι τόσο κοινός και εύκολο να μεταδοθεί, δεν χρειάζεται κανείς να έχει πολλούς ερωτικούς συντρόφους για να έρθει σε επαφή με αυτόν.
Μύθοι και Αλήθειες για τη σχέση μεταξύ του HPV και του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας
- Υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι του ιού. Αυτοί μπορεί να προκαλέσουν κονδυλώματα, μυρμηγκίες, θηλώματα στο δέρμα, να αποικήσουν τον τράχηλο της μήτρας και να προκαλέσουν ή να μην προκαλέσουν προκαρκινικές αλλαγές στα κύτταρά του.
- Μερικοί μόνο από τους τύπους του ιού είναι συνδεδεμένοι με τον καρκίνο του τραχήλου. Αυτοί ονομάζονται ‘υψηλού κινδύνου’.
- Οι τύποι του ιού που προκαλούν τα κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων δεν σχετίζονται με τον καρκίνο του τραχήλου. Αυτοί ονομάζονται ‘χαμηλού κινδύνου’.
- Συχνά κάποια άτομα εκτίθενται σε περισσότερους από έναν τύπους του ιού, μερικοί από τους οποίους μπορεί να είναι και υψηλού κινδύνου. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι φορείς δεν παρουσιάζουν ποτέ καρκίνο του τραχήλου.
- Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας συνήθως αναπτύσσεται μετά από πολλά χρόνια.
- Η πλειοψηφία των γυναικών που εμφανίζουν καρκίνο του τραχήλου δεν έχει κάνει ποτέ Παπ τεστ ή δεν έχει κάνει τα τελευταία πέντε χρόνια.
- Ο καρκίνος του τραχήλου μπορεί να προληφθεί αν μια γυναίκα κάνει το Παπ τεστ και την κλινική εξέταση κάθε χρόνο στον γυναικολόγο της. Με τον τρόπο αυτό αν βρεθούν ανώμαλα κύτταρα, παρακολουθούνται και εάν επιμείνουν αφαιρούνται.
- Τις περισσότερες φορές οι άνδρες δεν αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα με τις γυναίκες, ακόμη και αν φέρουν τους ιούς υψηλού κινδύνου.
Α. Κονδυλώματα
Ποιά είναι τα συμπτώματα των Κονδυλωμάτων;
Μερικοί μόνο τύποι HPV προκαλούν Κονδυλώματα στα γεννητικά όργανα. Άλλοι πάλι τύποι μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στα κύτταρα των επιφανειακών στιβάδων του δέρματος (μυρμηγκίες) ή του βλεννογόνου (τράχηλος της μήτρας).
Με τι μοιάζουν τα κονδυλώματα;
Τα κονδυλώματα εμφανίζονται ως προεξοχές του δέρματος με αλλαγή της αρχιτεκτονικής του. Μπορεί να είναι μονήρη ή πολλαπλά και να μοιάζουν με μικρά σπυράκια ή το συχνότερο με μικροσκοπικό κουνουπίδι. Τις περισσότερες φορές έχουν το χρώμα του δέρματος, αλλά μπορεί να είναι και λίγο λευκότερα. Δεν προκαλούν κνησμό, πόνο ή αίσθημα καύσου.
Πολλές φορές, όταν το μέγεθος των κονδυλωμάτων είναι πολύ μικρό, δεν φαίνονται με γυμνό μάτι και ονομάζονται ‘υποκλινικά’. Στις περιπτώσεις αυτές οι πάσχοντες μπορεί να μην γνωρίζουν καν ότι φέρουν τον HPV.
Οι τύποι του ιού που προκαλούν κονδυλώματα δεν σχετίζονται με τον καρκίνο και είναι ουσιαστικά αβλαβείς. Η παρουσία τους απλά υποδηλώνει την λοίμωξη από τον ιό.
Πού μπορούν να εμφανιστούν τα κονδυλώματα;
Στις γυναίκες στο αιδοίο, στον κόλπο, στην περιπρωκτική χώρα, στη βουβωνική χώρα και στον τράχηλο της μήτρας(πιό σπάνια). Στους άντρες στο πέος, στο όσχεο, στην περιπρωκτική χώρα, στη βουβωνική χώρα.
Πόσο συχνά μπορούν να υποτροπιάσουν τα κονδυλώματα;
- Πολλοί ασθενείς προσβάλλονται μόνο μια φορά, μα σε κάποιους εμφανίζονται συχνές υποτροπές.
- Ο ιός θεωρείται ενεργός όταν τα κονδυλώματα είναι παρόντα.
- Όταν δεν υπάρχουν κονδυλώματα, θεωρούμε πως ο ιός βρίσκεται σε λανθάνουσα φάση στα κύτταρα του δέρματος και ότι δεν μπορεί να μεταδοθεί.
- Τις περισσότερες φορές το ανοσοποιητικό μας σύστημα αντιμετωπίζει τον ιό ή τον καθιστά αδρανή για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
- Είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς πότε μεταδόθηκε ο ιός, γιατί τα κονδυλώματα μπορεί να εμφανιστούν σε διάστημα μιας εβδομάδας, μερικών μηνών ή ακόμη και ποτέ μετά από επαφή με άτομο το οποίο είναι φορέας του ιού.
Πώς κολλά κάποιος τα κονδυλώματα;
- Οποιοδήποτε σεξουαλικά ενεργό άτομο μπορεί να προσβληθεί από τον ιό.
- Οι τύποι του HPV που προκαλούν κονδυλώματα μεταδίδονται συνήθως με απλή δερματική επαφή κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης με κάποιον που έχει ενεργή λοίμωξη.
- Δεν γνωρίζουμε πολλά για μετάδοση του ιού σε υποκλινικές περιπτώσεις. Το σίγουρο είναι πως μπορεί μεν να μεταδίδεται πολύ εύκολα ο ιός αν υπάρχει ενεργό κονδύλωμα, δεν αποκλείεται όμως να μεταδίδεται ακόμη και όταν δεν υπάρχουν εμφανή συμπτώματα.
- Οι τύποι του ιού που προκαλούν κονδυλώματα είναι διαφορετικοί από αυτούς που προκαλούν συμπτώματα στα χέρια (π.χ. Μυρμηγκίες). Κατά συνέπεια, τα κονδυλώματα δεν μεταδίδονται αν ακουμπήσουμε τα χέρια ή τα πόδια κάποιου που έχει έκφραση του ιού των κονδυλωμάτων εκεί και αυτό επειδή οι βλάβες αυτές οφείλονται σε άλλους τύπους του HPV.
- Τα κονδυλώματα δεν είναι συχνά στο στόμα και γι’ αυτό πιστεύεται ότι η μετάδοση του συγκεκριμένου τύπου του ιού είναι πιο δύσκολη με τον στοματικό έρωτα.
Πώς μπορεί ένα πρόσωπο να ανακαλύψει εάν έχει Κονδυλώματα;
Μερικές φορές τα Κονδυλώματα είναι πολύ δύσκολο να διαγνωστούν. Επίσης, μπορεί να είναι δύσκολο να ειπωθεί η διαφορά μεταξύ ενός κονδυλώματος και φυσιολογικών αλλαγών στη γεννητική περιοχή. Εάν μια γυναίκα σκέφτεται ότι έχει κονδυλώματα ή έχει εκτεθεί σε HPV, πρέπει να επισκεφθεί το γυναικολόγο της. Η βιοψία δεν είναι απαραίτητη για τη διάγνωση των κονδυλωμάτων. Αυτό γίνεται μόνο εάν η βλάβη είναι ασυνήθιστη ή ύποπτη. Δεν υπάρχει καμία εξέταση αίματος κλινικά διαθέσιμη για να εντοπίσει τον HPV.
Πώς μπορεί κάποιος να μειώσει τον κίνδυνο της εμφάνισης κονδυλωμάτων;
Οποιοσδήποτε είναι σεξουαλικά ενεργός μπορεί να κολλήσει τυχαία αυτόν τον κοινό ιό. Οι τρόποι να μειωθεί ο κίνδυνος είναι:
- Μη ερχόμενος σε σεξουαλική επαφή.
- Ερχόμενος σε σεξουαλική επαφή μόνο με ένα σύντροφο που έρχεται σε σεξουαλική επαφή μόνο με αυτόν.
Οι άνθρωποι που έχουν πολλούς συντρόφους διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο και για άλλα Σεξουαλικά Μεταδιδόμενα Νοσήματα (STD). Εάν κάποιος έχει ορατά συμπτώματα των κονδυλωμάτων, δεν πρέπει να έχει σεξουαλική δραστηριότητα έως ότου αυτά αφαιρεθούν. Τα προφυλακτικά χρησιμοποιούμενα με το σωστό τρόπο μπορεί να βοηθήσουν και να παρέχουν προστασία, αλλά μόνο για το δέρμα που καλύπτεται από αυτά, έτσι δεν προστατεύουν 100%. Οι σπερμοκτόνοι αφροί, κρέμες, ζελατίνες κλπ, δεν αποδεικνύονται αποτελεσματικοί στην παρεμπόδιση του HPV και μπορούν να προκαλέσουν μικροσκοπικά γδαρσίματα που καθιστούν ευκολότερο να μεταδοθούν τα STD.
Όταν κάποιος έχει HPV, δεν εκτίθεται πάλι στον ίδιο τύπο του ιού. Αυτό οφείλεται πιθανώς στην απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος στον ιό. Εντούτοις, είναι δυνατό να μολυνθεί με έναν διαφορετικό τύπο του HPV από έναν νέο σύντροφο.
Πώς αντιμετωπίζονται τα κονδυλώματα;
Ενώ δεν υπάρχει καμία ιατρική θεραπεία για την εκρίζωση του HPV, υπάρχουν επιλογές αντιμετώπισης των συμπτωμάτων του. Ο στόχος οποιασδήποτε θεραπείας είναι να αφαιρεθούν τα κονδυλώματα για να φύγουν τα ενοχλητικά συμπτώματα. Μερικές θεραπείες γίνονται στο ιατρείο και άλλες είναι κρέμες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σπίτι για πολλές εβδομάδες:
- Podophyllin (μια χημική ένωση που πρέπει να εφαρμοστεί από γιατρό). Αυτή είναι μια παλαιότερη θεραπεία και δεν χρησιμοποιείται σήμερα.
- Καυτηριασμός (που καίει τα κονδυλώματα με διαθερμία)
- Θεραπεία λέιζερ (που χρησιμοποιεί ένα έντονο φως για να καταστρέψει τα κονδυλώματα). Αυτό χρησιμοποιείται για μεγαλύτερα ή εκτενή κονδυλώματα.
Τι γίνεται με την εγκυμοσύνη και τα κονδυλώματα;
Οι περισσότερες έγκυες γυναίκες που έχουν κονδυλώματα είναι απίθανο να παρουσιάσουν επιπλοκές ή προβλήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της γέννησης. Λόγω των ορμονών στο σώμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τα κονδυλώματα μπορούν να αυξήσουν το μέγεθος και τον αριθμό τους ή να αιμορραγήσουν
