Η μαστίτις κατά τη διάρκεια του θηλασμού είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα. Πρόκειται για μία επώδυνη φλεγμονή του μαστού, η οποία εμφανίζεται συνήθως εντός των τριών πρώτων μηνών του θηλασμού, αλλά δεν αποκλείεται να εμφανιστεί και αργότερα. Συχνά, αν δεν αντιμετωπιστεί, οδηγεί σε πρόωρο απογαλακτισμό του μωρού.
Η μαστίτις κατά τη διάρκεια του θηλασμού συνήθως εμφανίζεται σε έναν από τους δύο μαστούς, η εμφάνισή της επι αμφοτέρων των μαστών είναι πιο σπάνια.
Η θηλάζουσα αισθάνεται μία γενική κακουχία, η οποία καθιστά δύσκολη την περιποίηση του βρέφους, ενώ παρουσιάζει και πυρετική κίνηση συνήθως της τάξης του 38οC με 38,5οC. Ο μαστός, που έχει πληγεί εμφανίζεται οιδηματώδης και θερμός, ενώ η ψηλάφησή του προκαλεί άλγος. Συχνά παρουσιάζεται και ερυθρότητα του δέρματος, η οποία έχει σφηνοηδές σχήμα.
Η μαστίτις στο θηλασμό προκαλείται καταρχήν λόγω απόφραξης κάποιου γαλακτοφόρου πόρου. Οι μαστικοί πόροι είναι οι λεπτοί σωλήνες, που καταλήγουν στη θηλή, εκ των οποίων εξέρχεται το γάλα κατά το θηλασμό. Αν οι μαστοί δεν αποφορτίζονται επαρκώς με το θηλασμό, συχνά μικρή ποσότητα γάλακτος πήζει εντός αυτών και τους αποφράσσει. Έτσι το γάλα δεν συγκεντρώνεται πίσω από τον αποφραχθέντα πόρο και αποτελεί καλό υπόστρωμα για την ανάπτυξη των μικροβίων, που προκαλούν τη μαστίτιδα.
Επίσης η μαστίτιδα προκαλείται και από μικρόβια, που φυσιολογικά βρίσκονται στο δέρμα της θηλάζουσας και στο στόμα του βρέφους, αλλά εισέρχονται εντός του μαστού είτε από τους γαλακτοφόρους πόρους, είτε μέσω ασυνεχειών (μικρών πληγών) του δέρματος. Ο πολλαπλασιασμός των μικροβίων αυτών, προκαλεί τη μαστίτιδα.
Τα μικρόβια, που προκαλούν τη μαστίτιδα δεν είναι βλαπτικά για το βρέφος και ο θηλασμός δεν χρειάζεται να διακοπεί. Τα μικρόβια αυτά υπάρχουν και στον οργανισμό του βρέφους, ενώ τα πεπτικά του υγρά θα καταστρέψουν το πλεόνασμα των μικροβίων. Αντίθετα, ο θηλασμός είναι και η βάση της θεραπείας αυτής καθεαυτής της μαστίτιδας.
Σε περίπτωση μαστίτιδας κατά τη διάρκεια του θηλασμού, είναι απαραίτητο ο πληγέντας μαστός να αποφορτίζεται επιμελώς. Συχνά είναι χρήσιμο να τοποθετείτε προ του θηλασμού και για ένα τέταρτο της ώρας περίπου θερμά επιθέματα, όπως μία βρεγμένη με χλιαρό νερό πετσέτα, επί του μαστού ή να κάνετε ένα μπάνιο με χλιαρό νερό. Η θερμότητα διευκολύνει τη ροή του γάλακτος. Η αποφόρτιση των μαστών μπορεί να βοηθηθεί επιπλέον και με τη μάλαξή τους.
Το σωστό πιάσιμο της θηλής είναι εξαιρετικά σημαντικό για την σωστή αποφόρτιση των μαστών, ενώ φαίνεται πως βοηθάει και η εναλλαγή των στάσεων θηλασμού.
Καλόν είναι να μη μεσολαβεί μεγάλο διάστημα μεταξύ των θηλασμών. Το μεσοδιάστημα μεταξύ διαδοχικών θηλασμών καλόν είναι να μην υπερβαίνει τις τέσσερις ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας και τις έξι ώρες τη νύχτα. Συχνά συστήνεται ο θηλασμός να ξεκινάει από το φλεγμένοντα μαστό, φυσικά αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση, πως παραμελείται η κένωση και του έτερου μαστού είτε δια του θηλασμού, είτε δια μαλάξεων, είτε με τη χρήση θηλάστρου.
Αν το βρέφος δεν θηλάζει αρκετά από το φλεγμένοντα μαστό ή ο θηλασμός από το μαστό αυτό είναι ιδιαίτερα επώδυνος λόγω ερεθισμού των θηλών, καλόν είναι η περίσσεια του γάλακτος να εξαχθεί είτε δια μαλάξεων, είτε με τη χρήση θηλάστρου.
Καλόν είναι ο στηθόδεσμος να παρέχει μεν επαρκή στήριξη των μαστών, αλλά να μην τους ασκεί υπερβολική πίεση, η οποία θα είναι επώδυνη. Σημαντική είναι επίσης και η τακτική αλλαγή των επιθεμάτων για τις θηλές, ώστε αυτά να είναι κατά το δυνατόν στεγνά και καθαρά.
Η επαρκής λήψη υγρών και κυρίως νερού είναι επίσης σημαντική για την αντιμετώπιση της μαστίτιδας. Είναι αναγκαίο τα υγρά, που χάνετε με το θηλασμό να αναπληρώνονται, ενώ η μαστίτιδα και η γενική κακουχία και η ενδεχόμενη πυρετική κίνηση, που αυτή επιφέρει, είναι ένας επιπλέον λόγος απώλειας υγρών.
Στα πλαίσια τέλος της αντιμετώπισης της μαστίτιδας είναι πιθανόν, ο θεράπων ιατρός να χορηγήσει τόσο αντιβιοτική, όσο και αναλγητική φαρμακευτική αγωγή, η οποία είναι αβλαβής για το θηλάζον βρέφος.
Σε ακραίες τέλος περιπτώσεις μαστίτιδας, υπάρχει η πιθανότητα να δημιουργηθεί απόστημα εντός των μαστών, το οποίο θα χρειαστεί να καθαριστεί χειρουργικά. Ευτυχώς όμως τα πράγματα δεν είναι συχνό να φτάσουν εκεί, ειδικά αν δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην επιμελή κένωση των μαστών.
Ο βασικότερος τρόπος πρόληψης της μαστίτιδας είναι η επιμελής κένωση των μαστών. Αυτή επιτυγχάνεται με τη διατήρηση του προγράμματος του θηλασμού. Το μεσοδιάστημα μεταξύ των θηλασμών πρέπει να είναι αρκούντως βραχύ, ενώ και η εναλλαγή των στάσεων θηλασμού φαίνεται πως βοηθάει.
Η μαστίτις λοιπόν εμφανίζεται αρκετά συχνά σε θηλάζουσες, αλλά αντιμετωπίζεται σχετικά εύκολα και δεν αποτελεί αντένδειξη για τη συνέχιση του θηλασμού.
Δρ ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΩΝ. ΛΥΓΝΟΣ, MSc, PhD
ΜΑΙΕΥΤΗΡ ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΟΣ
Master of Science University College London
Διδάκτωρ Μαιευτικής Γυναικολογίας
