Γράφει η Αριάδνη Νεάρχου, Λογοπαθολόγος
Η ένταξη του παιδιού στην Α’ Δημοτικού προκαλεί άγχος και αγωνία σε αρκετούς γονείς. Αναρωτιούνται αν το παιδί τους είναι αρκετά ώριμο για να μπορέσει να ενταχθεί ομαλά στο καινούριο περιβάλλον, να ανταπεξέλθει στις νέες απαιτήσεις και να αποκτήσει τις γνώσεις που προσφέρει το σχολείο. Διερωτούνται δηλαδή εάν το παιδί τους έχει τη λεγόμενη «σχολική ετοιμότητα». Ο όρος σχολική ετοιμότητα, αναφέρεται, κυρίως, στις γνωστικές και συναισθηματικές προϋποθέσεις που πρέπει να έχει κατακτήσει το παιδί μέχρι την προσχολική ηλικία, ώστε να καταφέρει να έχει μια ομαλή ένταξη στο νέο σχολικό πλαίσιο.
Οι δεξιότητες που είναι απαραίτητες και συνθέτουν την σχολική ετοιμότητα είναι συνοπτικά οι παρακάτω:
Γλωσσικές Δεξιότητες:
- Να έχει σωστή άρθρωση.
- Να διαθέτει πλούσιο εκφραστικό λεξιλόγιο.
- Να χρησιμοποιεί σωστά τους συντακτικούς κανόνες της ομιλίας.
Γνωστικές Δεξιότητες:
- Να έχει δείκτη νοημοσύνης σε φυσιολογικά επίπεδα για την ηλικία του.
- Να συνθέτει και να αναλύει τις λέξεις στις επιμέρους συλλαβές ή φωνήματα (π.χ. πα-γω-το → παγωτό, παγωτό → πα-γω-το).
- Να αναγνωρίζει χρώματα, σχήματα και χωροχρονικές έννοιες (π.χ. μέσα, χθες).
- Να συμπληρώνει προτάσεις (π.χ. η ντομάτα είναι κόκκινη, η μπανάνα είναι..;).
- Να είναι σε θέση να σειροθετεί ένα γεγονός με τη σωστή χρονολογική σειρά και να μπορεί να το διηγηθεί.
- Να μπορεί να θυμάται τις οδηγίες της δασκάλας, να μην ξεχνάει τα πράγματά του στο σχολείο και να μπορεί να συγκρατεί 4-5 στοιχεία που άκουσε ή είδε (π.χ. 4 αριθμούς ή 4 εικόνες).
- Να κατηγοριοποιεί αντικείμενα (π.χ. φρούτα – ζώα).
Κινητικές Δεξιότητες:
- Να έχει την ικανότητα να αντιγράφει γράμματα και σχήματα, να χρωματίζει μέσα στα πλαίσια.
- Να έχει την ικανότητα να ανεβαίνει και να κατεβαίνει σκάλες.
Αυτοεξυπηρέτηση:
- Να έχει την ικανότητα να τρώει, να ντύνεται, να πλένεται και να χρησιμοποιεί την τουαλέτα μόνο του.
Συναισθηματικές Δεξιότητες:
- Να είναι κοινωνικό, να κάνει εύκολα φιλίες, να προσαρμόζεται ομαλά σε διαφορετικά περιβάλλοντα και να υπακούει σε κανόνες (κοινωνικούς ή μη).
- Όταν το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στις πιο πάνω δεξιότητες συνιστάται μια αντικειμενική εκτίμηση από κάποιο ειδικό. Η εκτίμηση της σχολικής ετοιμότητας γίνεται με την εφαρμογή σταθμισμένων τεστ (π.χ. Α’ Τεστ, Αθηνά Τεστ).
Σε περίπτωση που οι δυσκολίες του παιδιού επιβεβαιωθούν συνιστάται στους γονείς η ένταξη του παιδιού σε ειδικό παιδαγωγικό πρόγραμμα ή η αναστολή φοίτησης του με σκοπό:
- Να ωριμάσει το παιδί περισσότερο.
- Να καλλιεργηθεί και να είναι σε θέση να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις του σχολικού πλαισίου.
- Να αναπτυχθούν κίνητρα και επιθυμία για μάθηση.
- Να αυξηθεί η αυτοπεποίθηση του.
Η έγκαιρη διάγνωση σημαίνει καλύτερη πρόγνωση και αποτελεσματικότερη θεραπεία. Ο ανιχνευτικός έλεγχος μπορεί να εντοπίσει έγκαιρα και έγκυρα τις δυσκολίες των παιδιών ή να καθησυχάσει τους ανήσυχους γονείς.
Οι γονείς μπορούν να συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό στην ανάπτυξη της σχολικής ετοιμότητας του παιδιού. Το κύριο μέλημά δεν είναι η πρόωρη προετοιμασία και αποσπασματική εξάσκηση του παιδιού στη γραφή, στην ανάγνωση και στην αρίθμηση, αλλά η ανάπτυξη του παιδιού στις πιο πάνω δεξιότητες οι οποίες δίνουν τα κατάλληλα εφόδια για μια επιτυχημένη σχολική ένταξη. Πιο κάτω αναγράφονται μερικές δραστηριότητες που θα βοηθήσουν το παιδί:
- Διαβάστε παραμύθια ή ιστορίες και παροτρύνετε το παιδί να επαναλάβει την ιστορία από την αρχή ή να φανταστεί το τέλος της.
- Αναλύστε και συνθέστε τις λέξεις σε συλλαβές ή σε φωνήματα χτυπώντας παλαμάκια ( π.χ. παγωτό → πα-γω-το, πα-γω-το → παγωτό).
- Παίξτε παιχνίδια που εμπλουτίζουν το λεξιλογίου του (π.χ. ταμπού).
- Βρείτε με το παιδί λέξεις που να αρχίζουν από συγκεκριμένο γράμμα.
- Βρείτε με το παιδί λέξεις που ομοιοκαταληχτούν (π.χ. ρόδι – πόδι).
- Ταξινομήστε με το παιδί αντικείμενα με βάση διαφορετικές ιδιότητες (π.χ. χρώμα, σχήμα, μέγεθος).
- Διορθώστε την ομιλία του χωρίς να τονίζετε το λάθος, επαναλαμβάνοντας τις προτάσεις ή τις λέξεις με τη σωστή προφορά.
- Δημιουργήστε ένα σταθερό πρόγραμμα κατά την διάρκεια της ημέρας (π.χ. ώρα φαγητού, διαβάσματος, ύπνου).
- Δώστε χρόνο στο παιδί να ολοκληρώσει τις σκέψεις του.
Αριάδνη Νεάρχου, Λογοπαθολόγος – ΠΑΙΔΟλογιο
Βρες το ΠΑΙΔΟλογιο στο Facebook
