Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Κ. Ράπτης – μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος
Η σύγχρονη μαιευτική, όπως αυτή καθορίζεται από διεθνή πρωτόκολλα και κατευθυντήριες γραμμές και ασκείται από εξειδικευμένους μαιευτήρες, εξαλείφει παθολογίες του παρελθόντος και ελαχιστοποιεί την πιθανότητα επιπλοκών κατά τη διάρκεια τόσο της εγκυμοσύνης όσο και της γέννας. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται τεράστια μείωση των ποσοστών νοσηρότητας για μητέρα και παιδί.
Δυστυχώς ωστόσο δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο να ασκούνται συνειδητά ή ασυνείδητα μη ασφαλείς μαιευτικές πρακτικές και να θέτεται με τον τρόπο αυτό σε κίνδυνο η υγεία τόσο του εμβρύου όσο και της εγκύου.
Ας δούμε τις πιο συχνές από αυτές:
1. Ακρόαση της καρδιάς του εμβρύου κατά την πρώτη επίσκεψη στον γυναικολόγο.
Το υπερηχογράφημα Doppler, με το οποίο «ακούμε» την καρδιά του εμβρύου, εκπέμπει ενέργεια με μορφή θερμότητας, η οποία τις πρώτες βδομάδες μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξή του.
Η ακρόαση των εμβρυικών καρδιακών χτύπων κατά την πρώτη επίσκεψη στο γυναικολόγο (6η – 8η βδομάδα της κύησης) στερείται ιατρικής αναγκαιότητας και είναι δυνητικά επικίνδυνη για την κύηση. Για τον λόγο αυτό οφείλει να αποφεύγεται.
2. Λήψη τροφοβλάστη ή αμνιοπαρακέντηση χωρίς σωστή ένδειξη.
Οι παραπάνω επεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι ενέχουν πάντα μία μικρή πιθανότητα αποβολής (κατά μέσο όρο 0,5%) και πραγματοποιούνται ΜΟΝΟ στην περίπτωση υψηλής πιθανότητας ύπαρξης κάποιου συνδρόμου, όπως αυτή προκύπτει συνήθως από την εξέταση της αυχενικής διαφάνειας ή τον μη επεμβατικό προγεννητικό έλεγχο από το αίμα της εγκύου (NIPT).
Ο ισχυρισμός ¨κάνουμε πάντα όλες τις εξετάσεις για να είμαστε σίγουροι¨ στερείται ιατρικής λογικής, οφείλεται σε ελλιπή εμπειρία πάνω σε θέματα γενετικής συμβουλευτικής και είναι δυνητικά επικίνδυνος.
3. Χρήση σκευασμάτων χωρίς ιατρική ένδειξη.
Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο, να χορηγούνται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σκευάσματα, των οποίων η ευεργετική δράση έχει πολλαπλώς διαψευσθεί.
Αποιδηματικά φάρμακα εναντίον του πρηξίματος δεν έχουν καμία ένδειξη, αφού τα οιδήματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχουν εντελώς διαφορετική φυσιολογία από αυτή εκτός εγκυμοσύνης.
Ενέσεις ηπαρίνης δικαιολογούνται σε σπάνιες περιπτώσεις (π.χ. εξωσωματική γονιμοποίηση, θρομβοφιλία της μητέρας κ.α.) και δεν αφορούν την φυσιολογική, χαμηλού ρίσκου εγκυμοσύνη.
Σκευάσματα πολυβιταμινών, όταν χορηγούνται χωρίς την κατάλληλη ένδειξη και σε γυναίκες χωρίς διαπιστωμένη έλλειψη, μπορούν να προκαλέσουν μεταβολικές διαταραχές σε μητέρα και παιδί. Η χορήγηση βιταμινών κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ασφαλής και ευεργετική μόνο όταν γίνεται εξατομικευμένα και είναι συμβατή με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες.
4. Λανθασμένη χορήγηση κορτιζόνης στην εγκυμοσύνη.
Σύμφωνα με τις περισσότερες διεθνείς οδηγίες η χορήγηση κορτιζόνης για την πνευμονική ωρίμανση του εμβρύου οφείλει να πραγματοποιείται μόνο στην περίπτωση επαπειλούμενου πρόωρου τοκετού και μέχρι την 34+0 βδομάδα της εγκυμοσύνης. Παράλληλα η γέννηση του μωρού θα πρέπει να αναμένεται τις επόμενες 7 μέρες από τη χορήγηση. Συνήθως συστήνονται δύο μόνο δόσεις σε χρονικό διάστημα 24 ωρών.
Η κατάχρηση της θεραπείας με χρονικά και ποσοτικά λανθασμένη χορήγηση ή χωρίς την κατάλληλη ένδειξη παρατηρείται δυστυχώς συχνά, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μην εξασφαλίζονται τα ευεργετικά αποτελέσματα αλλά και να θέτεται σε κίνδυνο η υγεία τόσο του μωρού όσο και της εγκύου.
Χορήγηση κορτιζόνης ¨προληπτικά¨ ή ¨για να είμαστε σίγουροι¨ δεν υφίσταται.
5. Αποφυγή αλατιού
Είναι συνήθης τακτική κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης να προτείνεται η μείωση της λαμβανόμενης ποσότητας αλατιού, προκειμένου να αποφευχθούν προβλήματα, τα οποία έχουν να κάνουν με την υπέρταση κύησης, την προεκλαμψία και τα οιδήματα (πρηξίματα).
Ωστόσο τα παραπάνω προβλήματα ΔΕΝ σχετίζονται με την ποσότητα αλατιού που καταναλώνεται. Η μειωμένη λήψη όχι μόνο δεν μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης υπερτασικής νόσου και οιδημάτων στην κύηση, αλλά μέσω της μείωσης πρόσληψης ιωδίου, που αυτή συνεπάγεται, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης νευρολογικών διαταραχών στο παιδί.
Η προτροπή για χρήση λιγότερου αλατιού στη διατροφή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι λανθασμένη και δυνητικά επικίνδυνη.
6. Πρόκληση τοκετού χωρίς ένδειξη
Η αναίτια πρόκληση τοκετού σε χρονικό σημείο αρκετά πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού (ΠΗΤ) αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αιτίες αύξησης της πιθανότητας πραγματοποίησης καισαρικής τομής. Αυτό συμβαίνει διότι η προσπάθεια για τεχνητή έναρξη του τοκετού σε πρώιμο χρονικό σημείο συχνά δεν στέφεται με επιτυχία.
Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε πως οι ενδείξεις πρόκλησης ενός τοκετού καθορίζονται πολύ συγκεκριμένα από διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες. Ο ενημερωμένος μαιευτήρας, ο οποίος λαμβάνει τη σωστή απόφαση, θα χαρεί να σας σας αναφέρει τις οδηγίες βάσει των οποίων προκύπτει η ένδειξη για πρόκληση τοκετού.
7. Περινεοτομή (τομή με ψαλίδι) ρουτίνας κατά τον τοκετό
Δυστυχώς δεν είναι λίγες οι φορές, που το ιατρογενές κόψιμο του περινέου κατά την έξοδο του μωρού πραγματοποιείται ως πράξη ρουτίνας. Η τακτική αυτή ευθύνεται σε πολλές περιπτώσεις για την εμφάνιση δυσμορφιών και χρόνιου πόνου στη γεννητική περιοχή καθώς επίσης και διαταραχών κατά την «επαφή», την ούρηση και τον θηλασμό. Την ίδια στιγμή δεν υπάρχουν έρευνες, οι οποίες να επιβεβαιώνουν οποιοδήποτε όφελος.
Η κατάλληλη προετοιμασία του περινέου κατά τη διάρκεια του τοκετού και ειδικοί μαιευτικοί χειρισμοί προστασίας του κατά την έξοδο του μωρού μεγιστοποιούν την πιθανότητα αποφυγής τόσο της περινεοτομής όσο και άλλων αυτόματων τραυμάτων.
8. Καισαρική τομή χωρίς ένδειξη
Η αδικαιολόγητα υψηλή συχνότητα πραγματοποίησης καισαρικής τομής στη χώρα μας αποτελεί ένα θλιβερό φαινόμενο, το οποίο είναι γνωστό. Με ποσοστά της επέμβασης που αγγίζουν το 60%, πολύ μακριά από το επιτρεπόμενο 15% του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), η τακτική αυτή υποβάλλει αδικαιολόγητα έγκυο και παιδί σε περιττούς κινδύνους.
Επιπλέον θέτει σε κρίση τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ μαιευτήρα και ασθενή, λόγω κυρίως των ανύπαρκτων ενδείξεων (περιέλιξη ομφάλιου λώρου, διαβήτης κύησης, ¨το κεφάλι είναι ψηλά¨ κτλ. ) που επιστρατεύονται για την πραγματοποίηση μιας κατά τα άλλα σωτήριας επέμβασης, όπως η καισαρική τομή.
Ολοκληρώνοντας:
Η διαρκής επικαιροποίηση των μαιευτικών τακτικών και μεθόδων και η προσαρμογή τους στα πιο νέα και τεκμηριωμένα ιατρικά δεδομένα και πρωτόκολλα (Evidence Based Medicine) αποτελεί όχι μόνο ευθύνη αλλά και υποχρέωση των μαιευτήρων.
Με τον τρόπο αυτό αλλά και με την υπεύθυνη ενημέρωση της εγκύου εξασφαλίζουμε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για μία ασφαλή και ανθρωποκεντρική άσκηση σύγχρονης μαιευτικής, η οποία λειτουργεί πάντα προς όφελος της μέλλουσας μητέρας και του παιδιού που κυοφορεί.
Δρ. Ιωάννης Κ. Ράπτης – μαιευτήρας-χειρουργός γυναικολόγος
Ο Ιωάννης Κ. Ράπτης διαθέτει κλινική εμπειρία από τη θέση του Επιμελητή Ά του γερμανικού περιγεννητικού κέντρου πρώτου (μέγιστου) βαθμού Allegemeines Krankenhaus Hagen. Εκεί έλαβε πλήρη εκπαίδευση στον τομέα Ειδική Μαιευτική και Περιγεννητική Ιατρική (Spezielle Geburtshilfe und Perinatal Medizin) και εξειδικεύτηκε στις κυήσεις υψηλού κινδύνου και τους επιπλεγμένους τοκετούς, φέρνοντας στον κόσμο περισσότερα από 900 νεογνά, ενώ έλαβε τον τίτλο DEGUM I από την Γερμανική Εταιρεία Ιατρικού Υπερήχου (DEGUM).
