Γράφει η Δρ. Κρίστη Πόππη, Παιδοψυχολόγος, BSc, MSc, PhD
Πειθαρχία/όρια
Η πειθαρχία και τα όρια θεωρούνται πιο αποτελεσματικά από την τιμωρία, καθώς επικεντρώνονται περισσότερο στο να διδάξουν ένα μάθημα χωρίς να προκαλέσουν φόβο. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι δεν υπάρχουν συνέπειες, π.χ. «όταν μου λες ψέματα χάνω την εμπιστοσύνη μου. Φυσικά μπορείς να την ξανακερδίσεις, αλλά μέχρι να γίνει αυτό θα προτιμούσα να μένεις σπίτι μετά το σχολείο για να ξέρω ότι είσαι ασφαλής…». Καλό είναι επίσης να αποφεύγετε να απειλείτε με παράλογες συνέπειες, τύπου «Δεν θα ξαναβγείς από το σπίτι».
Τα παιδιά αντιλαμβάνονται τον κόσμο διαφορετικά απ’ ότι εμείς. Είναι στο χέρι σας να τα βοηθήσετε να τον γνωρίσουν με αγάπη και σεβασμό. Όταν το παιδί εκρήγνυται και είναι εκτός ελέγχου δεν χρειάζεται να το διώξουμε στο δωμάτιο του με κλειστή πόρτα, μπορούμε να του παρέχουμε ένα ασφαλές μέρος για να μην χτυπήσει και να του πούμε ότι δεν θα το αφήσουμε μόνο με όλα αυτά που αισθάνεται. Εάν μας διώξει κάνουμε πίσω και επιβεβαιώνουμε την αγάπη μας και ότι είμαστε εδώ όταν μας χρειαστεί.
Αξίες
Επικεντρωθείτε στις αξίες που θέλετε να έχουν τα παιδιά (π.χ. σεβασμός, ευγένεια, ειλικρίνεια), αντί να συγκεντρώνετε την προσοχή σας στη λάθος συμπεριφορά. Οι κανόνες που βάζετε κρύβουν και κάποιες αξίες που θέλετε να περάσετε στα παιδιά. Βοηθήστε τα παιδιά να τις ανακαλύψουν.
Θετική Σύνδεση
Όσο πιο θετική η σύνδεση του γονέα με το παιδί τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι η πειθαρχία. Καλό είναι να παίζετε με τα παιδιά σας για να επικοινωνήσετε μαζί τους με τους δικούς τους όρους. Είναι σημαντικό ακόμη να ξέρουν τα παιδιά ότι δεν εγκρίνετε μια κακή συμπεριφορά, όχι ότι απορρίπτετε τα ίδια. Επιβεβαιώστε τα παιδιά σας ότι ακόμα και όταν επιδεικνύουν μια αρνητική συμπεριφορά εσείς πιστεύετε ότι είναι «καταπληκτικά» και τα αγαπάτε.
Καλό είναι να μην αρχίσετε να μιλάτε στα παιδιά εάν δεν έχετε την προσοχή τους, να είστε στο ύψος τους και να διατηρείτε οπτική επαφή. Χρησιμοποιήστε όσο λιγότερα και ξεκάθαρα λόγια γίνεται όταν δίνετε οδηγίες και δείξτε ενσυναίσθηση. Ενισχύστε το αίσθημα συνεργασίας, π.χ. «είναι ώρα για μπάνιο θες να πάμε τώρα ή αφού κάνουμε το παζλ; Ας σφίξουμε τα χέρια για να το συμφωνήσουμε ότι θα πάμε μετά το παζλ χωρίς φασαρία». Όταν δεν ακούνε ενώ προσπαθείτε να ετοιμαστείτε να μπείτε στο αυτοκίνητο μην χάνετε χρόνο με εκρήξεις τύπου «γιατί δεν ακούς;». Πάρτε μια βαθιά ανάσα και προσπαθήστε να ετοιμαστείτε, και μετά όταν είστε μέσα στο αυτοκίνητο μπορείτε να ψάξετε μαζί για λύσεις πώς θα ετοιμάζεστε όλοι στην ώρα σας για να φύγετε από το σπίτι.
Δεν χρειάζεται να είστε τέλειοι
Είναι καλό και ο γονέας να παραδέχεται ότι κάνει λάθη και να βλέπει το παιδί ότι ο ίδιος τα αναγνωρίζει και να μεταδίδει στο παιδί το «ηθικό δίδαγμα».
Ξεχωρίστε τη συμπεριφορά από το συναίσθημα
Καλό είναι να επικυρώνουμε το συναίσθημα και να απορρίπτουμε την συγκεκριμένη αρνητική συμπεριφορά. Ό,τι αισθάνεται ένα παιδί είναι σημαντικό, ο τρόπος που το εκφράζει όμως μπορεί να είναι αρνητικός. Μπορείτε να τους δείξετε ότι κατανοείτε το συναίσθημα αλλά δεν εγκρίνετε τη συμπεριφορά που χρησιμοποιούν για να το εκφράσουν, π.χ. όταν δύο παιδιά θυμώνουν πετάνε πράγματα ο ένας στον άλλον. Αναγνωρίστε τί αισθάνονται αλλά βοηθήστε τους να καταλάβουν ότι η συγκεκριμένη αρνητική συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή. Βοηθήστε τα να βρουν μια εναλλακτική αντίδραση. Τη στιγμή εκείνη βέβαια που βρίσκεται το παιδί εν βρασμώ δεν χρειάζεται να κάνετε κήρυγμα, απλά να δείξετε κατανόηση και να δώσετε χρόνο στο παιδί να ηρεμήσει.
Ρουτίνα/Προετοιμασία
Η προετοιμασία για ό,τι πρόκειται να ακολουθήσει, το πρόγραμμα και οι κανόνες βοηθάνε τα παιδιά να νιώσουν ασφάλεια. Εάν μέσα τους υπάρχει αναταραχή τουλάχιστον ξέρουν ότι μπορούν να ελέγξουν ένα μέρος του έξω κόσμου.
Επιλογές
Δώστε στα παιδιά την ευκαιρία να έχουν κάπως τον έλεγχο μέσα στην ασφάλεια των επιλογών που τους δίνετε, π.χ. «θέλεις να παίξουμε επιτραπέζιο πριν ή μετά το διάβασμα;».
Σταθερότητα και λογικές απαιτήσεις
Όταν τα παιδιά έχουν όρια και επιδεικνύετε σταθερότητα στη συμπεριφορά σας, τότε αισθάνονται μεγαλύτερη ασφάλεια και μειώνεται το στρες. Χωρίς όρια τα παιδιά δεν έχουν ένα «εγχειρίδιο» για να τους βοηθήσει να μεγαλώσουν. Κατανοήστε ότι καμιά φορά μπορεί να περιμένετε υπερβολικά πράγματα από ένα παιδί. Καλό είναι να έχετε λογικές απαιτήσεις, ώστε να μην ενισχύεται και το άγχος του παιδιού. Να πιστεύετε στις δυνάμεις τους και να τους το δείχνετε, αλλά μην το παρακάνετε και αφήσετε τη δική σας αγωνία να πετυχαίνουν σε όλα, να μπει ανάμεσα στη σχέση σας.
Παιδοψυχολόγος
Ψυχοθεραπεία σε Οικογένειες Βρεφών & Νηπίων
Εξωτερική συνεργάτης της Parent Infant Clinic of London
Adj. Professor of Psychology, American College of Thessaloniki
