Τι είναι οι φυσικές συνέπειες των πράξεων;
Αυτό που ακολουθεί ως λογική συνέπεια μιας πράξης.
«Δε θέλω να βάλω καπέλο»! «οκ, βγες χωρίς καπέλο στο κρύο».
Η φυσική συνέπεια της πράξης του να βγει στο κρύο χωρίς καπέλο είναι να κρυώσει. Και ενδεχομένως θα γυρίσει να βάλει το καπέλο του! Οι φυσικές συνέπειες αποτελούν ένα καλό εργαλείο για να βοηθήσουν γονείς και παιδαγωγοί τα παιδιά να κάνουν σωστές, ασφαλείς, και υγιεινές επιλογές.
Η φυσική συνέπεια μιας πράξης συμβαίνει όταν ο γονιός ή ο δάσκαλος δεν παρεμβαίνει και επιτρέπει στο παιδί να γευτεί από πρώτο χέρι τις συνέπειες που θα ακολουθήσουν με φυσικό τρόπο από τη συμπεριφορά που επέλεξε.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ
Είναι φυσική συνέπεια αν το παιδί σας επιμένει να μείνει μέχρι αργά και την επόμενη μέρα, αντί να τσακωθείτε μπορείτε να το αφήσετε να μείνει ξύπνιο ως αργά. Την άλλη μέρα όμως θα το ξυπνήσετε στην ώρα του και θα το στείλετε σχολείο. Το ότι θα νιώθει νυσταγμένο και κουρασμένο είναι η φυσική συνέπεια της συμπεριφοράς του (να μείνει μέχρι αργά) και αυτό του διδάσκει από πρώτο χέρι το μάθημα να κοιμάται στην ώρα του και να μην τσακώνεται για να μείνει ως αργά. Μπορείτε επίσης να πείτε «αφού έμεινες αργά χτες, σήμερα δε θα δεις τηλεόραση, για να πας νωρίτερα στο κρεβάτι σου και να ξεκουραστείς».
Δεν είναι φυσική συνέπεια όμως, αν πείτε στο παιδί σας «αφού έμεινες αργά χτες, αυτή την εβδομάδα δε θα δεις τηλεόραση». Η φυσική συνέπεια είναι το φυσικό, το αναμενόμενο άμεσο αποτέλεσμα της συμπεριφοράς.
Αυτό που συμβαίνει μετά από μία συμπεριφορά, είτε είναι κάτι θετικό είτε κάτι αρνητικό, θα επηρεάσει την πιθανότητα να ξανασυμβεί αυτή η συμπεριφορά. Έτσι, αν αφαιρέσετε κάποιο προνόμιο του παιδιού (πχ να δει τηλεόραση ή να φάει ένα γλυκό) επειδή δε μάζεψε τα παιχνίδια του ή επειδή δεν έκανε τα μαθήματά του, είναι πιθανό ότι αυτό θα του στοιχίσει και την επόμενη φορά θα επιλέξει τη σωστή συμπεριφορά. Αν όμως λάβει μια ανταμοιβή επειδή μάζεψε τα παιχνίδια του ή επειδή έκανε τα μαθήματά του, θα έχει ιδιαίτερο κίνητρο να επαναλάβει τη σωστή συμπεριφορά την επόμενη φορά. Σε αυτή την περίπτωση βέβαια δεν έχουμε φυσικές συνέπειες, αλλά στέρηση προνομίων (είδος τιμωρίας) και ανταμοιβής. Αυτές οι πρακτικές επίσης συνδυάζονται με τις φυσικές συνέπειες.
Τι πρέπει να κάνουμε;
Καταρχήν πρέπει να αγαπάμε τα παιδιά μας με όλη μας την καρδιά! Ακόμα και όταν μας φέρνουν στα όριά μας! Θα πρέπει να υπενθυμίζουμε στον εαυτό μας ότι τα παιδιά μαθαίνουν τη σωστή συμπεριφορά με την καθοδήγησή μας. Έτσι, το να τιμωρούμε σκληρά, ή ελαφρά αλλά για το παραμικρό, ή να τα αφήνουμε χωρίς κανένα όριο, δεν έχει κανένα θετικό αποτέλεσμα ούτε τους διδάσκει κάτι. Τα παιδιά χρειάζονται καθοδήγηση αλλά και διδασκαλία του τι είναι σωστό και τι λάθος.
Οι φυσικές συνέπειες των πράξεων των παιδιών, όταν συνδυάζονται και με άλλους κανόνες διαπαιδαγώγησης, όπως την ανταμοιβή (πιο συχνά) αλλά και τη στέρηση προνομίων (πιο σπάνια) είναι επιστημονικά αλλά και πρακτικά τεκμηριωμένες μέθοδοι διαπαιδαγώγησης. Όταν μάλιστα όλες αυτές οι πρακτικές εντάσσονται σε ένα γενικότερο πλαίσιο διαπαιδαγώγησης και φιλοσοφίας ανατροφής του παιδιού έχουν τα μέγιστα αποτελέσματα.
Τι διδάσκουν οι φυσικές συνέπειες
Ίσως το μεγαλύτερο μάθημα που διδάσκουν οι φυσικές συνέπειες είναι το ότι προετοιμάζουν τα παιδιά για την πραγματική ζωή. Οι φυσικές συνέπειες επίσης διδάσκουν στο παιδί την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και τη λήψη σωστών και υγιεινών αποφάσεων. Όταν υπάρχει σκέτη τιμωρία, παιδιά και γονείς μπαίνουν σε μια διαδικασία σύγκρουσης. Επίσης, όταν τα παιδιά δε βιώνουν τις φυσικές συνέπειες των πράξεων τους, τείνουν να βρίσκουν άλλους λόγους για τη συμπεριφορά των γονιών τους. Έτσι, το παιδί σκέφτεται: «η μαμά/μπαμπάς είναι κακή/κακός που δε με αφήνει να μείνω ως αργά», αντί να επικεντρωθεί στη φυσική συνέπεια «αν μείνω μέχρι αργά δε θα ξυπνάω το πρωί και θα είμαι κουρασμένος».
Πότε να χρησιμοποιήσετε τις φυσικές συνέπειες
Οι φυσικές συνέπειες δε λειτουργούν καλά με τα πολύ μικρά παιδιά, διότι εξελικτικά δεν είναι έτοιμα να αντιληφθούν ότι οι συνέπειες είναι το άμεσο αποτέλεσμα των πράξεων τους. Από τη σχολική ηλικία και μετά μπορούν να χρησιμοποιηθούν αποτελεσματικά. Βοηθάνε ιδιαίτερα στη διαχείριση προβλημάτων προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας. Εννοείτε ότι προέχει η ασφάλεια του παιδιού και ποτέ δε χρησιμοποιούνται οι φυσικές συνέπειες όταν υπάρχει η παραμικρή υποψία κινδύνου για το παιδί.
Δρ. Λίζα Βάρβογλη, Ph.D., Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Πηγή: greekpsychologypages.blogspot.com
