Γράφει η Ειρήνη Ανδρικοπούλου, Ψυχολόγος- Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια
Η εγκυμοσύνη αποτελεί μια μαγική και ξεχωριστή περίοδο, ένα ορόσημο στην ζωή κάθε γυναίκας και ένα ιδιαίτερο ταξίδι προς την ωριμότητα. Ωστόσο το ταξίδι αυτό δεν είναι πάντα ομαλό, στρωμένο με ροδοπέταλα, όπως φαίνεται στις ταινίες και στα περιοδικά. Η εγκυμοσύνη για κάποιες γυναίκες μπορεί να εμπεριέχει και έντονο άγχος, στρες, ανησυχία.
ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΟ ΑΓΧΟΣ?
Η εγκυμοσύνη πρόκειται για μια περίοδο πολλών αλλαγών και μεταβάσεων.
- Η γυναίκα καλείται να μεταβεί από το ρόλο της κόρης σε αυτό της μητέρας. Η αλλαγή αυτή του ρόλου, ακόμα και αν προέρχεται από συνειδητή επιλογή, φαντάζει κάπως τρομακτική! Η έγκυος παράλληλα ταυτίζεται με τη «μητέρα», την πρωτόγονη ανάμνηση του όντος που ανάθρεψε και αυτήν.
- Η γυναίκα καλείται να μεταβεί από την ατομική ανεξαρτησία στην μητρότητα. Και σε αυτή την περίπτωση ακόμα και αν η εγκυμοσύνη προέρχεται από συνειδητή επιλογή, δεν σημαίνει πως μια τέτοια μετάβαση δεν είναι αγχωτική. Το «εγώ» καλείται να γίνει «εμείς». Βέβαια είναι σημαντικό να αναφερθεί πως η θυσία του εγώ στο βωμό του εμείς, ως ένδειξη μητρότητας είναι παραμόνο ένα κοινωνικό κατασκεύασμα και καθόλου λειτουργικό ούτε για την μητέρα, ούτε και το παιδί της. Το εγώ μπορεί να διατηρηθεί, συνυπάρχοντας με το εμείς!
- Η γυναίκα βιώνει αλλαγές και στο συναισθηματικό της κόσμο. Χαρακτηρίζεται από μια έντονη συναισθηματική αμφιθυμία και διαβαθμίσεις στη διάθεση και τη συμπεριφορά της. Βιώνει μια εσωτερική σύγκρουση μεταξύ αποδοχής και απόρριψης, χαράς και μελαγχολίας, λαχτάρας και αβεβαιότητας. Παρά την επιθυμία και την απόφαση της να γίνει μητέρα, έρχεται αντιμέτωπη με ερωτήματα του τύπου: είμαι έτοιμη να φέρω στον κόσμο ένα παιδί, είμαι κατάλληλη, μα πραγματικά το θέλω?
- Πολλαπλές αλλαγές προκύπτουν και στον μέχρι τώρα γνώριμο τρόπο ζωής της γυναίκας. Τα συμπτώματα της εγκυμοσύνης μπορεί να εμποδίσουν τη γυναίκα από τις καθημερινές της συνήθειες και δραστηριότητες. Αλλαγές επίσης μπορεί να προκύψουν και στη διατροφή της, στην ενεργητικότητα της και σε καθιερωμένες συνήθειες της (διακοπή καπνίσματος, αλκοόλ). Όλα αυτά μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη ψυχοσυναισθηματική κατάσταση της γυναίκας, προκαλώντας της στρες και εκνευρισμό.
- Οι σωματικές αλλαγές που προκύπτουν αποτελούν επίσης έναν καθοριστικό παράγοντα για την πρόκληση άγχους και δυσφορίας που μπορεί να βιώνει. Το σχήμα και το βάρος του σώματος βλέπει να αλλάζει και μάλιστα με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Η αλλαγή στο σώμα μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την εικόνα εαυτού καθώς και τις διαπροσωπικές της σχέσεις. Αναρωτιέται πως την βλέπουν οι άλλοι, αν θα παραμείνει αρεστή (ιδίως στο σύντροφο), αν θα μπορεί να ανταπεξέλθει στις καθημερινές υποχρεώσεις. αν το σώμα της θα επανέλθει.
Κάθε αλλαγή σηματοδοτεί ένα ΤΕΛΟΣ και μια ΑΡΧΗ. Κάθε ΤΕΛΟΣ, όσο και αν εμείς το επιλέξαμε, αποτελεί έναν αποχωρισμό, μια απώλεια…., του προηγούμενου, του γνώριμου, του οικείου….. Κάθε ΑΡΧΗ, από την άλλη, συνιστά μια πορεία προς το καινούριο, το άγνωστο, το αβέβαιο… Έτσι, εύλογα καταλαβαίνεται, πόσο φυσιολογικό και ανθρώπινο είναι, η κάθε μέλλουσα μανούλα να βιώνει συναισθήματα θλίψης, άγχους, αβεβαιότητας, μελαγχολίας….
ΟΡΜΟΝΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ
- Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης η γυναίκα είναι θύμα μιας μεγάλης ορμονικής αλλαγής που επιφέρει μια υπεραισθησία, ευνοώντας την ανάπτυξη άγχους και στρες. Πιο συγκεκριμένα τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη τα οποία παράγονται από τον πλακούντα σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε αυξημένες ποσότητες, υπερτονίζουν όλα τα συναισθήματα που νιώθει μια έγκυος, αυξάνοντας την ευαλωτότητα και τα επίπεδα άγχους της. Επίσης η σεροτονίνη, η ορμόνη της ευτυχίας, μειώνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, συμβάλλοντας έτσι στην εμφάνιση άγχους, θλίψης, μελαγχολίας.
AΓΧΟΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ EΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗΣ
- Μια επίσης σημαντική πηγή άγχους για τις έγκυες γυναίκες μπορεί να είναι και οι σκέψεις που κάνουν γύρω από την έκβαση της εγκυμοσύνης. Θα εξελιχθούν όλα ομαλά; Αναπτύσσεται σωστά το έμβρυο? Μήπως προκύψουν προβλήματα – επιπλοκές στη διάρκεια της κύησης, επηρεάζοντας τόσο το έμβρυο όσο και την ίδια τη μητέρα; Τι θα γίνει στο τοκετό? Θα κυλίσουν όλα ομαλά; Μήπως υπάρξουν επιπλοκές; Θα καταφέρει η ίδια η μητέρα να ανταπεξέλθει στη διαδικασία; Όλα αυτά τα ερωτήματα πολύ συχνά περιστρέφονται στο μυαλό της κάθε μέλλουσας μητέρας και είναι ικανά να της προκαλέσουν άγχος, φόβο και ανησυχία.
- Οι σκέψεις αυτές γύρω από την έκβαση της εγκυμοσύνης ακολουθούν μια κλιμακωτή πορεία ανά τρίμηνο. Στο πρώτο τρίμηνο επικεντρώνονται κυρίως στην ανησυχία για πιθανή απώλεια του μωρού. Ιδιαίτερα γυναίκες, που είχαν προηγούμενες αποβολές ή προβλήματα υπογονιμότητας, μπορεί να μπουν σε ένα ψυχολογικό φαύλο κύκλο. Στο δεύτερο τρίμηνο δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στη σωστή ανάπτυξη του εμβρύου. Ενώ στο τρίτο τρίμηνο οι φόβοι μεταλλάσσονται και αφορούν κυρίως τον τοκετό. Ο πόνος του τοκετού, η ανησυχία της μητέρας για να ανταπεξέλθει στις οδύνες και στη διαδικασία, η άφιξη του μωρού και οι άμεσες ανάγκες του που θα πρέπει να καλυφθούν και αποτελούν άγνωστο τομέα για τη νέα μαμά, ο θηλασμός και ο φόβος της μητέρας για το αν θα τα καταφέρει σε όλα αυτά, αποτελούν μερικούς από τους προβληματισμούς και τις αγωνίες της μητέρα Ειδικά, αν πρόκειται για γυναίκες, που γίνονται για πρώτη φορά μητέρες η διαδικασία του τοκετού και ότι αυτή εμπεριέχει μπορεί να φαντάζει σαν κάτι πολύ τρομακτικό.
ΑΓΧΟΣ ΛΟΓΩ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ.
- Πολλές γυναίκες μπορεί να αγχώνονται όχι απαραίτητα για αυτή καθαυτή την εγκυμοσύνη, αλλά εξαιτίας άλλων εξωτερικών παραγόντων, οι οποίοι ούτως η άλλος θα τις άγχωναν. Οι πιο συνηθισμένοι εξωτερικοί παράγοντες άγχους είναι ζητήματα στην εργασία ή στη συντροφική σχέση. Ωστόσο, ανεξάρτητα από το ποια είναι η πηγή του άγχους, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως το άγχος από μόνο του επηρεάζει αρνητικά εμάς τις ίδιες αλλά και το μωρό μας.
ΑΓΧΟΣ ΛΟΓΩ AΓΧΟΥΣ.
- Πολλές είναι εκείνες οι γυναίκες που βιώνουν άγχος και ενοχές, επειδή πολύ απλά νιώθουν άγχος για όλο αυτό το πρωτόγνωρο ταξίδι και δεν μπορούν να εναρμονιστούν με το ωραιοποιημένο πρότυπο της εγκυμοσύνης που τους επιβάλει να νιώθουν μόνο χαρά και ικανοποίηση, απαγορεύοντας κάθε άλλο συναίσθημα.
«Το ποια είσαι και πώς συμπεριφέρεσαι και νιώθεις όταν είσαι έγκυος, θα επηρεάσει πλήρως το πώς θα είναι το μωρό σου» λέει η αναπτυξιακή ψυχολόγος Janet DiPietro.
Tα αυξημένα επίπεδα άγχους, στρες και ανησυχίας επηρεάζουν την εγκυμοσύνη σωματικά και ψυχολογικά. Έρευνες αποδεικνύουν ότι όλο αυτό το στρες μέσα από τη δράση των ορμονών επηρεάζει και το έμβρυο. Για το λόγο αυτό λοιπόν είναι πολύ σημαντικό η κάθε μέλλουσα μανούλα να μην παραβλέπει τις αγωνίες, τις ανησυχίες και το άγχος που μπορεί να βιώνει, αλλά να βρίσκει τρόπους να το διαχειρίζεται. Έτσι θα μπορεί να απολαύσει την διαδικασία της εγκυμοσύνης της, προσφέροντας στην ίδια αλλά στο μωρό της ένα ισορροπημένο ψυχοσυναισθηματικό πλαίσιο.
ΤΡΟΠΟΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ AΓΧΟΥΣ.
Εδώ είναι σημαντικό να αναφερθεί πως διαχειρίζομαι δεν σημαίνει εξαφανίζω. Έτσι στόχος μας δεν είναι να εξαφανίσουμε το άγχος μας, αλλά να το κατευνάσουμε, ώστε να μην είναι δυσλειτουργικό για εμάς και το μωρό μας.
Πώς μπορούμε λοιπόν να διαχειριστούμε το AΓΧΟΣ μας;
- Αρχικά χρειάζεται να ακούσω και να «αγκαλιάσω» το άγχος και την ανησυχία μου. Ζω κάτι καινούριο, για πρώτη φορά…, όλα γύρω μου αλλάζουν…, το σώμα μου, εγώ, η ύπαρξη μου. Δεν είναι λοιπόν ανθρώπινο να αγχωθώ, να ανησυχήσω, ακόμα και να τρομάξω;; Η παλέτα της εγκυμοσύνης έχει ποικίλα χρώματα, δεν είναι μόνο ροζ. Και αυτό χρειάζεται να το καταλάβουμε και να το αποδεχτούμε! Έχουμε κάθε δικαίωμα να αγχωθούμε, να ανησυχήσουμε, να φοβηθούμε. Η συνειδητοποίηση αυτή είναι το πρώτο βήμα και μάλλον από τα σημαντικότερα ώστε να καταφέρουμε να διαχειριστούμε το άγχος μας.
- Στη συνέχεια είναι πολύ σημαντικό να εντοπίσουμε τι είναι τελικά αυτό που μας αγχώνει. Να αποκωδικοποιήσουμε ουσιαστικά αυτό που μας προκαλεί το άγχος. Μπορούμε για παράδειγμα να καταγράψουμε μια λίστα με ό,τι μας αγχώνει, δίνοντας του ένα τίτλο ή ένα όνομα. Αυτή η διαδικασία θα μας βοηθήσει αρχικά να ξεμπερδέψουμε το μυαλό μας από το «κουβάρι των αγχωτικών σκέψεων» και να μπουν σε μια σειρά. Πολλές φορές όταν ονοματίζουμε τις αγχωτικές μας σκέψεις και κατά συνέπεια τις βάζουμε σε μια σειρά, παύουν να μας φαίνονται τόσο μεγάλες, όσο μας φαίνονταν πριν που ήταν διάχυτες μέσα μας. Στη συνέχεια, εφόσον η πηγή του άγχους θα μας έχει γνωστοποιηθεί, θα μπορέσουμε με μεγαλύτερη ευκολία να δράσουμε ανάλογα ώστε να την διαχειριστούμε. Θα είμαστε πιο προσανατολισμένες ως προς την κατεύθυνση που πρέπει να πάρουμε. Για παράδειγμα αν το άγχος μας σχετίζεται με την έκβαση της εγκυμοσύνης, τότε θα μας βοηθούσε να συζητήσουμε με το γιατρό ή την μαία και να μας απαντήσει σε όλες τις ανησυχίες μας. Αν από την άλλη το άγχος μας σχετίζεται με έναν εξωτερικό παράγοντα, είναι σημαντικό να αναλογιστούμε τρόπους και ενέργειες στις οποίες μπορούμε να προβούμε, προκειμένου να τον αντιμετωπίσουμε.
- Εξίσου σημαντικό είναι το να μιλήσουμε ανοιχτά για το άγχος και τις ανησυχίες που μπορεί να βιώνουμε με ανθρώπους που νιώθουμε κοντά μας. Η εξωτερίκευση των δύσκολων συναισθημάτων είναι και η βάση της αντιμετώπισης τους. Το να αναγνωρίζουμε, να εκφράζουμε και ιδίως να μοιραζόμαστε όλα αυτά που βιώνουμε, ακόμα και το άγχος, αφενός μας απαλλάσσει από τη φαντασιακή, γεμάτη βάρος πεποίθηση της τελειότητας, αφετέρου μας καθησυχάζει και μας ηρεμεί. Μια συζήτηση, μια διαφορετική τοποθέτηση, μια αγκαλιά, το άκουσμα ακόμα όλων αυτών που βιώνουμε από κάποιον δικό μας, λειτουργούν αρκετά ανακουφιστικά στη διαχείριση του άγχους.
- Πολύ βοηθητικό είναι και η σωστή και έγκυρη ενημέρωση σχετικά με όλη τη διαδικασία της εγκυμοσύνης. Αγοράστε βιβλία, βρείτε πληροφορίες από αξιόπιστες πηγές, δημιουργήστε μια σχέση εμπιστοσύνης και μοιράσματος με το γυναικολόγο σας και την μαία σας. Έτσι θα μπορείτε να έχετε γνώση και πληροφόρηση γύρω από θέματα που σας απασχολούν και επομένως να νιώθετε πιο ασφαλείς και σίγουρες. Η συνεχής ενασχόληση με προβλήματα και επιπλοκές της εγκυμοσύνης και η αναζήτηση πληροφοριών σε αναξιόπιστες πηγές και μη ειδικούς, αναπόφευκτα θα δημιουργήσει επιπρόσθετο άγχος.
- Επίσης πολύ σημαντική στη σωματική αλλά και στη ψυχοσυναισθηματική μας κατάσταση, είναι η άσκηση, φυσικά όταν αυτό επιτρέπεται από τον γιατρό μας. Η άσκηση μας φέρνει σε πιο στενή επαφή με το σώμα μας και παράλληλα αποτελεί έναν τρόπο αποφόρτισης στρες και άγχους, χαλάρωσης και ευεξίας.
- Φροντίστε ακόμα τον εαυτό σας και το μωρό σας με κάθε τρόπο. Το χρειάζεστε! Μπορείτε λοιπόν να θέσετε προτεραιότητες. Τι είναι πιο σημαντικό για μένα και το μωρό μου; Τι χρειάζομαι εγώ περισσότερο? Τι με ευχαριστεί? Οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα σας βοηθήσουν να απομακρύνεται το φακό από εστίες άγχους, στρες και πίεσης και να τον στρέψετε σε οτιδήποτε σας χαλαρώνει και σας ευχαριστεί. Το που εστιάζουμε αντανακλά και τον τρόπο που βιώνουμε την πραγματικότητα μας. Να θυμάστε λοιπόν πως εσείς και μόνο έχετε τη δυνατότητα να εστιάσετε το δικό σας φακό προς την κατεύθυνση που επιθυμείτε.
- Τέλος, πολύ βασικό και βοηθητικό για τη διαχείριση του άγχους είναι οι τεχνικές χαλάρωσης. Οι τεχνικές χαλάρωσης χαλαρώνουν το νευρικό σύστημα, μας ηρεμούν εσωτερικά απομακρύνοντας εστίες άγχους και στρες και ταυτόχρονα μας φέρνουν σε επαφή με το τώρα, το σώμα, τον εαυτό μας αλλά και το μωρό μας. Αμέσως παρακάτω παρουσιάζονται κάποιες τεχνικές χαλάρωσης που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε:
- Αναπνοές :
-Ξαπλώστε σε μια άνετη θέση και στάση.
-Κλείστε τα μάτια σας και εστιάστε την προσοχή σας στην διαδικασία της αναπνοής.
-Τοποθετήστε το ένα χέρι στην κοιλιά και το άλλο στο στήθος.
-Αναπνεύστε από την μύτη και προσπαθήσετε να τραβήξετε όλο τον αέρα μέσα στην κοιλιά σας, σαν να φουσκώνει ένα μπαλόνι, μετρώντας μέχρι το 4.
-Έπειτα εκπνεύστε από το στόμα, μετρώντας πάλι μέχρι το 4. Με την εκπνοή θα νοιώσετε την κοιλιά σας να γίνεται επίπεδη και το χέρι σας να «σπρώχνεται» προς τα κάτω.
-Επαναλάβετε κρατώντας έναν ρυθμό.
- Προοδευτική Χαλάρωση των μυών.
– Ξαπλώστε σε μια άνετη θέση και στάση.
-Κλείστε τα μάτια σας και εστιάστε την προσοχή σας σε μια ομάδα μυών κάθε φορά, εναλλάσσοντας την αριστερή με τη δεξιά πλευρά. Ξεκινήστε από κάτω προς τα πάνω.
-Σφίξτε τα δάχτυλα των ποδιών σας και έπειτα χαλαρώστε τα αργά αργά.
-Κάντε το ίδιο και στις υπόλοιπες ομάδες μυών, φτάνοντας ως το πρόσωπο.
-Αφήστε τον εαυτό σας να νιώσει για λίγα λεπτά αυτή την αίσθηση χαλάρωσης. Τώρα το μωρό σας θα απολαμβάνει περισσότερο οξυγόνο καθώς η αναπνοή σας είναι βαθιά και το σώμα σας ήρεμο.
- Καθοδηγήστε τη φαντασία σας.
Κλείστε τα μάτια σας και φανταστείτε ένα μέρος που σας αρέσει πολύ, που εκεί υπάρχει πολύ ηρεμία, που εκεί νοιώθετε ασφάλεια, είστε ήρεμες και πολύ χαρούμενες… Ποιο είναι αυτό το μέρος που σας ευχαριστεί και σας ηρεμεί τόσο πολύ; Σε ένα μέρος που δεν χωράνε οι σκέψεις.. σας συνεπαίρνει μαζί του…. Σε μια απόλυτη ηρεμία… τι βλέπετε εκεί; Τι σας μυρίζει…; Τι ακούτε;… πως αισθάνεστε που είστε σε αυτό το μέρος; Τι νοιώθετε;… Αν περάσουν από το μυαλό σας αρνητικές σκέψεις, ενοχλητικές εικόνες μη τις πολεμήσετε… αφήστε τες να περάσουν.. εσείς είστε απλώς ένας παρατηρητής.. ενδιαφέρεστε, αλλά δε συμμετέχετε.. συνεχίστε να απολαμβάνεται το μοναδικό αίσθημα χαλάρωσης που βιώνεται! Αρχίστε να εισπνέεται αργά και βαθιά και έπειτα να εκπνέετε αργά… όσο ανασαίνετε προσπαθήστε να νοιώσετε ανακούφιση και το σώμα σας ολοένα και πιο χαλαρό.. Προσπαθήστε να μείνετε συντονισμένες με τις αισθήσεις και το σώμα σας. Πείτε στον εαυτό σας: «είμαι εδώ, ήρεμη.., μαζί με το μωρό μου». Μια τέτοια άσκηση θα ηρεμίσει το αγχωμένο μυαλό σας και ταυτόχρονα θα σας βοηθήσει να αφουγκραστείτε και να συνδεθείτε με το εσωτερικό σας.
- Τεχνική Απόσπασης Προσοχής.
Η τεχνική απόσπασης προσοχής είναι μια τεχνική που βοηθά να στρέψουμε την προσοχή μας σε κάτι ευχάριστο ή ουδέτερο για λίγο και με αυτό τον τρόπο να διακόψουμε τις αρνητικές σκέψεις και εικόνες που μας κατακλύζουν. Στη συνέχεια όταν επιστρέψουμε στην πραγματικότητα οι δυσάρεστες σκέψεις θα έχουν κάπως εξασθενήσει και το «αγχωτικό» ερέθισμα θα είναι πιο εύκολο να το αντιμετωπίσουμε. Οι σκέψεις έχουν την ιδιότητα να αποσύρονται όταν δεν τους δίνουμε τη δέουσα σημασία και να διογκώνονται και να εμμένουν μόνο εκείνες που προέχουμε και δίνουμε έμφαση. Έτσι όταν σας καταβάλλει το άγχος και η ανησυχία μπορείτε να ξεκινήσετε μια ευχάριστη δραστηριότητα για εσάς ή και να στρέψετε την προσοχή σας σε απλά πράγματα που συμβαίνουν γύρω σας, μένοντας επικεντρωμένες στην εμπειρία. Μπορείτε για παράδειγμα να επικεντρωθείτε στον ήλιο ή στο έδαφος κάτω από τα πόδια σας ή και στην αναπνοή σας, να μείνετε εκεί και να το παρατηρείτε διεξοδικά.
Ειρήνη Ανδρικοπούλου,
Ψυχολόγος- Συστημική Ψυχοθεραπεύτρια | https://www.facebook.com/sinexelixis
Το MommyCool προτείνει:
Κρέμα για Ραγάδες Mustela®
Ειδικά σχεδιασμένη για να αποτρέπει την εμφάνιση ραγάδων καθ ‘όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, παρέχει ενυδάτωση μακράς διάρκειας, ενισχύει την ελαστικότητα του δέρματος και καταπραΰνει το αίσθημα τραβήγματος, αφήνοντας το δέρμα απαλό και μεταξένιο.
Η φόρμουλά της παρασκευάζεται με 97% συστατικά φυσικής προέλευσης και το σωληνάριο εναι ανακυκλώσιμο.
