Αν και πολλά παιδιά γίνονται οι καλύτεροι φίλοι με τα αδέρφια τους, οι τσακωμοί ανάμεσα στ’ αδέρφια είναι πολύ συνηθισμένοι. Πολλές φορές, ο ανταγωνισμός ξεκινάει πριν ακόμη γεννηθεί το δεύτερο παιδί και συνεχίζεται καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και ανταγωνίζονται για τα πάντα: από τα παιχνίδια μέχρι την προσοχή των γονιών.
Καθώς τα παιδιά μπαίνουν σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης, οι εξελισσόμενες ανάγκες τους μπορεί να επηρεάσουν πολύ τον τρόπο που σχετίζονται μεταξύ τους. Η σύγκρουση είναι φυσιολογική καθώς τ’ αδέρφια ανταγωνίζονται μεταξύ τους αναφορικά με την προσοχή των γονιών.
Φυσικά, κάθε σχέση έχει συγκρούσεις και καυγάδες. Είναι φυσιολογικό και αναπόφευκτο να διαφωνείς. Η σύγκρουση υπάρχει ανάμεσα στους συζύγους, συντρόφους, συγγενείς, φίλους, γείτονες, συνεργάτες, μέλη ομάδων, κυβερνήσεις, χώρες κοκ. Γιατί να διαφέρει η αδερφική σχέση; Είναι δεδομένο ότι θα συμβεί. Ωστόσο, ο παράγοντας που καθορίζει την ποιότητα της σχέσης είναι το πώς επιλύονται οι καυγάδες. Οπότε είναι καλύτερα να ξέρεις με τι έχεις να κάνεις και να γνωρίζεις μερικούς τρόπους για να διαχειριστείς την κατάσταση.
Λόγοι για τους οποίους τσακώνονται τα αδέρφια
- Αναπτυσσόμενες ανάγκες. Οι μεταβαλλόμενες ανάγκες των παιδιών, τα άγχη και η διαφοροποίηση της ταυτότητάς τους, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο σχετίζονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα, τα νήπια είναι εκ φύσεως προστατευτικά με τα παιχνίδια και τα δικά τους πράγματα και μαθαίνουν να υποστηρίζουν τα «θέλω» τους. Αν ένα μικρότερο αδερφάκι πάρει το παιχνίδι του νηπίου, το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να αντιδράσει επιθετικά.
Τα παιδιά σχολικής ηλικίας μπορεί να έχουν μια έντονη άποψη για τη δικαιοσύνη και την ισότητα, οπότε μπορεί να μην κατανοούν γιατί τα αδέρφια τους που είναι σε διαφορετικές ηλικίες, έχουν διαφορετική μεταχείριση ή να νιώθουν ότι κάποιο παιδί έχει προνομιακή μεταχείριση.
Οι έφηβοι, αναπτύσσουν μια αίσθηση ατομικότητας και ανεξαρτησίας και μπορεί να δυσανασχετούν με τις υπευθυνότητες του νοικοκυριού, με το να φροντίζουν τα μικρότερα αδέρφια ή ακόμη και με το ότι πρέπει να κάνουν παρέα μαζί τους.
Όλες αυτές οι διαφορές μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο που τα παιδιά τσακώνονται μεταξύ τους.
- Η ιδιοσυγκρασία του παιδιού. Η ψυχική διάθεση, η προσαρμοστικότητα, η προδιάθεση και η μοναδική προσωπικότητα του κάθε παιδιού, παίζει μεγάλο ρόλο στο πόσο καλά θα τα πάνε μεταξύ τους. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί έχει την τάση να προσκολλάται και στρέφεται στους γονείς του για παρηγοριά και αγάπη, τα άλλα αδέρφια μπορεί να το βλέπουν αυτό και να δυσανασχετούν γιατί θέλουν κι αυτά την ίδια προσοχή.
- Ασθένεια ή ειδικές ανάγκες.Κάποιες φορές, οι ειδικές ανάγκες ενός παιδιού λόγω κάποιας ασθένειας ή μαθησιακών και συναισθηματικών δυσκολιών, μπορεί να απαιτούν περισσότερο χρόνο απ’ τους γονείς. Τα αδέρφια του μπορεί να εντοπίσουν αυτή την ανισότητα και να παρεκτραπούν προκειμένου να τραβήξουν την προσοχή ή από φόβο γι’ αυτό που συμβαίνει στο άλλο παιδί.
- Πρότυπα ρόλων. Ο τρόπος που οι γονείς επιλύουν τα προβλήματα και τις διαφωνίες, αποτελεί ένα σημαντικό παράδειγμα για τα παιδιά. Αν εσείς με το σύζυγό σας διαχειρίζεστε τις συγκρούσεις παραγωγικά, με σεβασμό και χωρίς επιθετικότητα, είναι πολύ πιθανό τα παιδιά σας να υιοθετήσουν αυτό τον τρόπο όταν έχουν να αντιμετωπίσουν προβλήματα μεταξύ τους. Αντίστοιχα, αν εσείς συνήθως φωνάζετε, χτυπάτε τις πόρτες και διαπληκτίζεστε έντονα όταν έχετε προβλήματα, τα παιδιά σας μπορεί να ακολουθήσουν το ίδιο πρότυπο.
- Βαρεμάρα. Όταν το παιδί βαριέται, ο καυγάς μπορεί να είναι ένας τρόπος για να διασκεδάσει. Ειδικά όταν ξέρει ότι αν ενοχλήσει το αδερφάκι του, εκείνο θα αντιδράσει έντονα.
- Γονεϊκή προσοχή. Το παιδί μπορεί να νιώθει παραμέληση, έλλειψη αγάπης ή προσοχής. Μέσω του καυγά μπορεί να εκφράζει τη δυσφορία του και να επιζητά την προσοχή του γονιού έστω και με αρνητικό τρόπο.
- Θυμός. Το παιδί μπορεί να είναι θυμωμένο επειδή νιώθει απογοήτευση ή αδικία ή ότι θυματοποιείται.
- Συσσωρευμένη αγανάκτηση. Αν ο γονιός επεμβαίνει στους καυγάδες των αδερφών και προσπαθεί να λύσει τα προβλήματά τους ή επιβάλλει τιμωρίες για τους καυγάδες, τα παιδιά μπορεί να συσσωρεύσουν αγανάκτηση προς το γονιό και τ’ αδέρφια τους. Η συνεχής παρενόχληση των αδερφών τους είναι ένας τρόπος να εκδραματίσουν την αγανάκτησή τους.
Παναγιώτα Δ. Κυπραίου, Ψυχοθεραπεύτρια – Συντονίστρια Σχολών Γονέων, www.psychotherapeia.net.gr
