Τι είναι παχυσαρκία;
Παχυσαρκία είναι υπερβολικό λίπος σώματος. Αυτό μετράται απλά με τη σχέση που έχει το βάρος με το ύψος του παιδιού (ΒΜΙ).
Πόσο συχνή είναι η παιδική παχυσαρκία;
Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, η 95η εκατοστιαία θέση έχει αυξηθεί την τελευταία 20ετία κατά 15 κιλά στα αγόρια και 7 κιλά στα κορίτσια. Αυτά, είναι παχύτερα κατά 3 και 2 κιλά από τα αντίστοιχα παιδιά των Ηνωμένων Πολιτειών που ήταν μέχρι τώρα τα παχύτερα παιδιά στον κόσμο. Από αυτό προκύπτει ότι τα Ελληνόπουλα έχουν τα πρωτεία παγκοσμίως στην παιδική παχυσαρκία.
Αίτια της παχυσαρκίας στα παιδιά
Στη μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών με παχυσαρκία, δεν υπάρχουν παθολογικά αίτια. Η παχυσαρκία είναι ένα τυπικό παράδειγμα πολυπαραγοντικής νόσου και πρέπει να θεωρείται ως το αποτέλεσμα διαφόρων παραγόντων όπως ο τρόπος ζωής, η δίαιτα, η ηλικία, το φύλο και η κληρονομικότητα.
Τόσο τα γονίδια όσο και το περιβάλλον επιδρούν στην εμφάνιση της παιδικής παχυσαρκίας. Τα παιδιά των οποίων και οι δυο γονείς είναι παχύσαρκοι έχουν 80% πιθανότητα να γίνουν παχύσαρκα και ο κίνδυνος αυτός πέφτει στο 40% αν μόνο ο ένας γονιός είναι παχύσαρκος και στο 8% αν κανείς από τους γονείς δεν είναι παχύσαρκος.
Διατροφή: Η διατροφή είναι ένα βασικό καθοριστικό στοιχείο του βάρους του σώματος. Η μεσογειακή δίαιτα προφυλάσσει ενώ τα φαστ φουντ, τα αναψυκτικά, τα γλυκά αυξάνουν το πρόβλημα.
Τρόπος ζωής: Οι παχύσαρκοι γονείς δημιουργούν διαφορετικό διατροφικό περιβάλλον για τα παιδιά τους και έτσι ενθαρρύνουν ή κάνουν εύκολη την επιλογή τροφών πλούσιων σε λιπαρά και θερμίδες.
Φυσική δραστηριότητα: Η ελαττωμένη φυσική δραστηριότητα, η οποία οφείλεται κυρίως στον σύγχρονο καθιστικό τρόπο ζωής, έχει σαν αποτέλεσμα την ελαττωμένη «δαπάνη» ενέργειας.
Ψυχολογικά αίτια: Τα παχύσαρκα παιδιά και έφηβοι έχουν συνήθως χαμηλή αυτοεκτίμηση και φτωχή εικόνα του εαυτού τους.
Ποια προβλήματα προκαλεί η παιδική παχυσαρκία;
Τα παιδιά με παχυσαρκία έχουν περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα, προβλήματα από τα οστά και άπνοια στον ύπνο.
Ως ενήλικες είναι πιο πιθανό να είναι παχύσαρκοι, να έχουν καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη, υπέρταση, υπερλιπιδαιμία.
Επίμονη παχυσαρκία στην παιδική και εφηβική ηλικία έχει βαριές, μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία του παιδιού σας.
Χρειάζεται ως γονείς να δράσετε τώρα!
Θεραπεία
Θεραπεύοντας την παιδική παχυσαρκία πρέπει να γνωρίζει κανείς τα εξής:
1) Να είναι βέβαιο ότι πρόκειται για άτομα με αυξημένο λίπος σώματος και όχι απλά υπέρβαρα.
2) Να μην επηρεαστεί αρνητικά η ανάπτυξη του παχύσαρκου παιδιού.
3) Να αποσκοπεί σε μια προοπτική μακροχρόνιου ελέγχου του βάρους.
4) Να γνωρίζει το υψηλό ποσοστό επανεμφάνισης της παχυσαρκίας μετά την απώλεια βάρους. Από μελέτες σε παχύσαρκα παιδιά έχει φανεί ότι το 80% των παιδιών που έχασαν βάρος, επέστρεψαν στις αρχικές τους εκατοστιαίες θέσεις βάρους 9 χρόνια μετά.
Συνολικά η θεραπεία της παχυσαρκίας απαιτεί μια πολυδιάστατη προσέγγιση που πρέπει να στοχεύει στην εκπαίδευση, στη διαιτητική παρέμβαση με περιορισμό των θερμίδων, στην αύξηση της δραστηριότητας και την άσκηση, στην αλλαγή του τρόπου ζωής και στην αλλαγή τη συμπεριφοράς.
Λόγω του σημαντικού ποσοστού παιδικής και εφηβικής παχυσαρκίας στη χώρα μας και της ανάγκης πολύπλευρης προσέγγισης του παχύσαρκου παιδιού (ιατρική εξέταση για αποκλεισμό οργανικού αιτίου, ψυχολογική υποστήριξη και διαιτολογική παρέμβαση) είναι απαραίτητη η παρακολούθηση των παιδιών και εφήβων αυτών από γιατρούς με γνώσεις στο πρόβλημα, που συνεργάζονται με εξειδικευμένους επιστήμονες (διαιτολόγους, ψυχολόγους).
Πρακτικές αλλαγές στον τρόπο διατροφής του παιδιού:
- Να έχει τρία κύρια γεύματα και να περιοριστούν οι πολλές θερμίδες από ενδιάμεσα σνακ.
- Τα ενδιάμεσα σνακ στο σχολείο να είναι με υγειινές τροφές: φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, και όχι γλυκά, σοκολάτες, πατατάκια κλπ.
- Να τρώει καλό, υγειινό πρωινό στο σπίτι πριν το σχολείο. Όχι μόνο γάλα το πρωί.
- Να κόψει τα αναψυκτικά. Να περιορίσει τους χυμούς σε λιγότερο από 100ml τη μέρα. Να λαμβάνει νερό ως κύριο ποτό.
- Να τρώει σπιτικό φαγητό. Να περιορίσει το έτοιμο φαγητό, την σκουπιδοφαγία.
- Να περιορίσει τα γλυκά, τα παγωτά, τα αλμυρά, τα επεξεργασμένα τρόφιμα (λουκάνικα, αλλαντικά, πίτσες) και τα τηγανητά.
- Να τρώει 1-2 φορές την εβδομάδα ψητό ή βραστό ψάρι.
- Να τρώει 1-2 φορές την εβδομάδα όσπρια.
- Να τρώει άφθονα φρούτα και λαχανικά.
- Να αντικαταστήσει το άσπρο ψωμί με μαύρο (ολικής άλεσης).
- Να αντικαταστήσει τα άσπρα ζυμαρικά και ρύζι με ζυμαρικά και ρύζι ολικής άλεσης (καφέ).
- Να αντικαταστήσει τα γαλακτοκομικά (γάλα, γιαούρτι, τυρί, φέτα) πλήρη σε λιπαρά με γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά.
- Να μην τρώει κάθε μέρα κρέας αλλά μόνο 2-3 φορές την εβδομάδα.
Πρακτικές αλλαγές στη δραστηριότητα του παιδιού
Επιβάλλεται η συστηματική ενασχόληση με κάποιο άθλημα. Αυτό είναι τεράστιας σημασίας για την υγεία του παιδιού. Χρειάζεται να βρεί μια δραστηριότητα που να του αρέσει και να αθλείται με αυτήν τακτικά τουλάχιστον 2-3 φορές την εβδομάδα. Η γυμναστική στο σχολείο δεν είναι συστηματική άσκηση. Οι υπόλοιπες εξωσχολικές δραστηριότητες (ξενες γλώσσες, μουσική, φροντιστήρια, κομπιούτερ κλπ) δεν πρέπει να θεωρούνται σπουδαιότερες. Είναι απαραίτητο να βρεθεί χρόνος μέσα στην εβδομάδα για κολυμβητήριο, γυμναστήριο, στίβο κλπ.
Στέλιος Παπαβέντσης Παιδίατρος MRCPCH DCH IBCLC
