Πρόκειται για ξυπνήματα του παιδιού μέσα στην νύχτα που έχουν δραματικό χαρακτήρα. Συμβαίνουν κατά τις πρώτες ώρες ύπνου, κατά την διάρκεια δηλαδή του ύπνου που είναι περισσότερο βαθύς. Αγχώνουν και ανησυχούν πολύ τους γονείς γιατί το παιδί φαίνεται να βρίσκεται σε μεγάλη αναταραχή και δεν μπορεί να παρηγορηθεί.
Πόσο συχνοί είναι οι νυχτερινοί τρόμοι;
Εμφανίζεται σε ποσοστό περίπου 5% των παιδιών.
Σε ποια ηλικία εμφανίζονται;
Συνήθως κατά την προσχολική και νηπιακή ηλικία, αλλά μπορεί και κατά τα χρόνια του δημοτικού.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Το παιδί, ενώ βρίσκεται σε βαθύ ύπνο, ξαφνικά βγάζει συνήθως μια κραυγή και έπειτα δείχνει εξαιρετικά φοβισμένο. Μπορεί να κάνει έντονες, απότομες κινήσεις με τα χέρια και τα πόδια του, ή ακόμα και να περπατήσει νευρικά στο σπίτι σα να ψάχνει κάτι και δεν το βρίσκει. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου έχουν γρήγορη ανάσα και ταχυκαρδία. Παρουσιάζουν συμπτώματα αυξημένης έκκρισης αδρεναλίνης, με συνέπεια εφίδρωση, μυδρίαση και μάτια διάπλατα ανοιχτά. Το παιδί στο διάστημα αυτό δεν έχει επαφή με το περιβάλλον, δεν αναγνωρίζει τους γονείς και δεν μπορεί να παρηγορηθεί. Η διάρκεια του επεισοδίου είναι 5 με 10 λεπτά. Συνήθως συμβαίνει μόνο ένα επεισόδιο σε μια νύχτα, σε κάποιες περιπτώσεις όμως τα επεισόδια μπορεί να επαναλαμβάνονται την ίδια νύχτα.
Ποια είναι τα αίτια των νυχτερινών τρόμων;
Το παιδί που βρίσκεται στη μέση ενός νυχτερινού τρόμου δεν είναι ξύπνιο, αλλά βρίσκεται στο στάδιο μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Είναι αρκετά ξυπνητό για να σηκώνεται από το κρεβάτι, για να φωνάζει ή για να έχει τα μάτια του ανοιχτά, αλλά είναι αρκετά μέσα σε ύπνο για να μην ανταποκρίνεται στον γονιό που προσπαθεί να το παρηγορήσει. Το παιδί δεν θυμάται τίποτα από το επεισόδιο το επόμενο πρωί, αντίθετα με ό,τι συμβαίνει συνήθως με έναν εφιάλτη.
Δεν είναι σπάνιο να υπάρχει ιστορικό νυχτερινών τρόμων στην οικογένεια. Θα πρέπει να τονιστεί στους γονείς ότι οι νυχτερινοί τρόμοι συμβαίνουν σε φυσιολογικά παιδιά και συνήθως δεν αντανακλούν κανένα σημαντικό συναισθηματικό ή ψυχολογικό πρόβλημα. Μερικές φορές όμως οι τρόμοι μπορεί να χειροτερεύουν κάθε φορά που το παιδί αρρωσταίνει ή έχει άγχος ή ανησυχία για κάτι.
Πως ξεχωρίζουμε τους νυχτερινούς τρόμους από τους εφιάλτες;
Οι νυχτερινοί τρόμοι είναι εντελώς διαφορετικοί από τους εφιάλτες.
• Οι εφιάλτες είναι άσχημα όνειρα που τείνουν να συμβαίνουν στο δεύτερο μισό της νύχτας, όταν ο ύπνος είναι πιο ελαφρύς και βλέπουμε περισσότερα όνειρα.
• Κατά τον εφιάλτη το παιδί ξυπνά πλήρως, έχει τις αισθήσεις του και μπορεί να ανταποκριθεί, άρα και να παρηγορηθεί από τον γονιό.
• Συχνά το παιδί μπορεί να θυμηθεί τον εφιάλτη το επόμενο πρωί
• Οι νυχτερινοί τρόμοι τείνουν να συμβαίνουν σε μικρότερη, προσχολική ηλικία από ό,τι οι εφιάλτες.
Ποια είναι η αντιμετώπιση των νυχτερινών τρόμων;
Οι γονείς χρειάζεται να παραμένουν ήρεμοι και ψύχραιμοι και να μην αγγίζουν το παιδί ή να μην προσπαθούν να το αγκαλιάσουν για να το παρηγορήσουν εκτός εάν το παιδί κινδυνεύει να χτυπήσει. Στην πραγματικότητα,προσπάθειες των γονιών να βοηθήσουν ή να ησυχάσουν το παιδί συχνά κάνουν το επεισόδιο χειρότερο και μακρύτερο.
Εάν το παιδί μας εμφανίζει νυχτερινούς τρόμους, είναι σημαντικό να φροντίσουμε για την ασφάλειά του στο σπίτι και στον ύπνο, πχ να μην σκοντάψει και χτυπήσει όταν σηκώνεται από το κρεβάτι.
Η ρουτίνα ύπνου μπορεί να βοηθήσει, όπως και συγκεκριμένη ώρα ύπνου. Αντίθετα υπερκόπωση του παιδιού κατά τις τελευταίες ώρες της ημέρας ίσως προκαλέσει συχνότερους νυχτερινούς τρόμους.
Οι γονείς δεν πρέπει να δείχνουν το άγχος τους για το θέμα προς το παιδί το επόμενο πρωί, ούτε να συζητούν για το επεισόδιο μπροστά στο παιδί, εκτός εάν θέλει ή ρωτάει εκείνο από μόνο του. Η αντίδραση των γονιών μπορεί να στενοχωρήσει το παιδί και να έχει άγχος όταν πέφτει για ύπνο.
Ποια είναι η έκβαση των νυχτερινών τρόμων;
Θα πρέπει να τονιστεί στους γονείς ότι οι νυχτερινοί τρόμοι δεν προκαλούν καμία αναπτυξιακή ή άλλη βλάβη στο παιδί και κάποια στιγμή το παιδί θα τους ξεπεράσει από μόνο του. Είναι συχνοί στα παιδιά και αποτελούν κομμάτι της υγιούς ψυχοκινητικής τους ανάπτυξης.
Πότε να δω ειδικό;
Εάν η συχνότητα των νυχτερινών τρόμων μας προβληματίζει, εάν είναι τόσο έντονοι που υπάρχει κίνδυνος τραυματισμού του παιδιού, εάν διαταράσσεται συστηματικά ο ύπνος όλης της οικογένειας ή εάν φαίνεται να επηρεάζεται με υπνηλία το παιδί κατά την διάρκεια της ημέρας.
Στέλιος Παπαβέντσης MRCPCH DCH IBCLC 2012
