Γράφει η Δρ. Ιωάννα Περικλέους, Παιδίατρος
Η λαρυγγίτιδα είναι μία από τις συχνότερες επείγουσες καταστάσεις που καλείται να αντιμετωπίσει ο Παιδίατρος και μια κατάσταση που συνήθως πανικοβάλει τους γονείς .
Τι είναι η λαρυγγίτιδα και που οφείλεται;
H λαρυγγίτιδα (ιογενές croup) είναι μια ιογενής λοίμωξη, η οποία χαρακτηρίζεται από φλεγμονή και οίδημα της υπογλωττιδικής μοίρας του λάρυγγα (ο λάρυγγας είναι το αρχικό τμήμα εισόδου του αέρα στους πνεύμονες). Πολλές φορές το οίδημα μπορεί να επεκτείνεται κατά συνέχεια ιστών στην τραχεία και τους βρόγχους, οπότε μιλάμε για οξεία λαρυγγοτραχειοβρογχίτιδα. Οι συχνότεροι ιοί που προκαλούν λαρυγγίτιδα είναι οι ιοί της παραγρίπης και λιγότερο συχνά ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός ( RSV), o ιός της ιλαράς, ο αδενοϊός, ο ιός της γρίπης κτλ.
Ποιες ηλικίες προσβάλλει και πότε;
Συνήθως προσβάλλει παιδιά ηλικίας 6 μηνών-5 ετών ( μέγιστη επίπτωση 18 μήνες -2 έτη) και συχνότερα τα αγόρια με οικογενή προδιάθεση. Περιστατικά λαρυγγίτιδας μπορεί να έχουμε καθ ‘όλη την διάρκεια του χρόνου αλλά είναι συχνότερα το φθινόπωρο και τον χειμώνα.
Ποια η παθοφυσιολογία της νόσου;
Θα αναφερθώ με λίγα λόγια στην παθοφυσιολογία της νόσου γιατί πιστεύω πως θα βοηθήσει τους γονείς να κατανοήσουν καλύτερα τη νόσο και να αντιληφθούν πως η λαρυγγίτιδα είναι μια επείγουσα κατάσταση. Η φλεγμονή και το οίδημα της υπογλωττιδικής μοίρας του λάρυγγα ( o λάρυγγας είναι το αρχικό τμήμα εισόδου του αέρα στους πνεύμονες) έχουν ως αποτέλεσμα την μερική απόφραξη του. Έτσι μειώνεται η διάμετρος του λάρυγγα και κατ’ επέκταση η είσοδος αέρα στους πνεύμονες και ο αερισμός τους , με αποτέλεσμα να εμφανίζεται υπερκαπνία (αύξηση του CO2 στο αίμα). Σε πολύ προχωρημένες καταστάσεις ή σε σύγχρονη προσβολή και των περιφερικών αεραγωγών (επέκταση του οιδήματος πιο κάτω σε βρόγχους- βρογχιόλια) εμφανίζεται και υποξαιμία ( μείωση του κορεσμού της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο).
Πως θα καταλάβω ότι το παιδί μου έχει λαρυγγίτιδα;
Η κλινική εικόνα της λαρυγγίτιδας είναι πολύ χαρακτηριστική, έτσι οι γονείς που το βίωσαν μία φορά την αναγνωρίζουν αμέσως! Συνήθως προηγείται μία πρόδρομη φάση με ήπια συμπτώματα λοίμωξης ανωτέρου αναπνευστικού ( ρινική καταρροή, χαμηλός πυρετός συνήθως). Μία με δύο μέρες μετά ακολουθεί η αιφνίδια εμφάνιση, συνήθως τις νυχτερινές ώρες, του χαρακτηριστικού υλακώδους βήχα (σαν γαύγισμα σκύλου) που μπορεί να συνοδεύεται από βράγχος φωνής (βραχνάδα στη φωνή), εισπνευστικό σιγμό (σφύριγμα κατά την εισπνοή) και δύσπνοια.
Η δύσπνοια μπορεί να εκδηλώνεται με εισολκές (βαθουλώματα ανάμεσα στις πλευρές , στο στέρνο, στον λαιμό) , αναπέταση ρινικών πτερυγίων, ταχύπνοια (αναπνοή σαν λαχάνιασμα) , ταχυκαρδία μέχρι δυσκολία ομιλίας και μυϊκή κόπωση σε πιο βαριές μορφές. Το πιο χαρακτηριστικό σημείο απόφραξης του λάρυγγα είναι η εισολκή του στέρνου! Σε εξαιρετικά προχωρημένες καταστάσεις έχουμε εξάντληση του παιδιού, μειωμένη είσοδο αέρα, φτωχή αναπνευστική προσπάθεια και κυάνωση (επικείμενη αναπνευστική ανεπάρκεια).
Πόσες μέρες διαρκούν τα συμπτώματα και ποια η πρόγνωση της νόσου;
Τα συμπτώματα αναμένεται να υποχωρήσουν το πολύ σε μία εβδομάδα, συνήθως 4-5 μέρες. Η πρόγνωση της νόσου είναι πολύ καλή. Λιγότερα από το 5% των παιδιών θα χρειαστούν νοσηλεία ενώ περεταίρω αντιμετώπιση (διασωλήνωση) θα χρειαστεί μόνο το 1% των νοσηλευόμενων παιδιών.
Πως διαγιγνώσκεται η λαρυγγίτιδα;
Η διάγνωση της λαρυγγίτιδας είναι κλινική. Η χαρακτηριστική κλινική εικόνα και το ιστορικό συνήθως είναι αρκετά για να τεθεί με βεβαιότητα η διάγνωση. Η χρήση της παλμικής οξυμετρίας βοηθά στην εκτίμηση της οξυγόνωσης, απαιτεί όμως προσοχή μιας και η πτώση του κορεσμού της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο εμφανίζεται σε προχωρημένες καταστάσεις. Δηλαδή ένα παιδί μπορεί να έχει ήπια πτώση του κορεσμού σε οξυγόνο αλλά να έχει ήδη σοβαρή υπερκαπνία (κατακράτηση του CO2) και απόφραξη του λάρυγγα . Εργαστηριακός έλεγχος ( πχ αιματολογικές , δείκτες φλεγμονής , αέρια αίματος) ίσως χρειαστεί σε βαριές καταστάσεις που συνοδεύονται από εμπύρετο , κακή γενική κατάσταση ή σημεία επικείμενης αναπνευστικής ανεπάρκειας. Απεικονιστικός έλεγχος με απλή ακτινογραφία θώρακα – τραχήλου δε συστήνεται να γίνεται ρουτίνα για τη διάγνωση της λαρυγγίτιδας. Εφόσον γίνει θα καταδείξει τη στένωση του αεραγωγού.
Ποια είναι η θεραπεία για τη λαρυγγίτιδα;
Θεραπεία εκλογής για τη λαρυγγίτιδα είναι τα κορτικοστεροειδή και συγκεκριμένα η δεξαμεθαζόνη η οποία έχει αντιφλεγμονώδη και αποιδηματική δράση (μειώνει τη φλεγμονή και το οίδημα στο λάρυγγα). Μπορεί να χορηγηθεί από το στόμα (decadron), ενδομυϊκά και ενδοφλέβια. Εναλλακτικά μπορούν να χορηγηθούν κορτικοστεροειδή σε εισπνεόμενη μορφή όπως η βουτεσονίδη (pulmicort). Σε μέτρια ή βαριά νόσο μπορεί να χρησιμοποιηθεί αδρεναλίνη σε εισπνεόμενη μορφή η οποία δρα ως αποιδηματική (μειώνει το οίδημα στο λάρυγγα ανακουφίζοντας έτσι το παιδί και δίνει το χρόνο στα στεροειδή να δράσουν) . Η δράση της διαρκεί περίπου για 2 ώρες έτσι σε κάποια παιδιά μπορεί να παρατηρηθεί υποτροπή των συμπτωμάτων μετά την παρέλευση των 2 ωρών ( rebound phenomenon). Η αδρεναλίνη είναι φάρμακο για νοσοκομειακή χρήση και απαιτείται παρακολούθηση του παιδιού τουλάχιστον για 2-3 ώρες μετά τη χορήγηση της…
Τι πρέπει να κάνω μόλις υποψιαστώ ότι το παιδί μου έχει λαρυγγίτιδα ;
- Βγάλτε το παιδί σας έξω να αναπνεύσει κρύο αέρα. Μία παραδοσιακή μέθοδος που φαίνεται να βοηθά στις ήπιες μορφές και που όμως δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να καθυστερεί την προσέλευση στο γιατρό και την έναρξη θεραπείας!
- Η χορήγηση υδρατμών δεν συνιστάται για την αντιμετώπιση της λαρυγγίτιδας ( δεν υπάρχει επαρκής τεκμηρίωση ως προς την αποτελεσματικότητα της).
- Αν το παιδί σας παθαίνει συχνά λαρυγγίτιδα και έχετε τα κατάλληλα φάρμακα στο σπίτι μπορείτε σε συνεννόηση πάντα με τον Παιδίατρο σας να δοκιμάσετε να χορηγήσετε βουτεσονίδη (pulmicort) με νεφελοποιητή ή δεξαμεθαζόνη (decadron) από το στόμα. Στη συνέχεια ορθό είναι να εκτιμηθεί το παιδί από Παιδίατρο το συντομότερο.
Πότε υπάρχει ένδειξη για νοσοκομειακή αντιμετώπιση και νοσηλεία;
- σοβαρή λαρυγγίτιδα ( έντονη δύσπνοια με εισολκές, γρήγορη αναπνοή-ταχύπνοια, ταχυκαρδία)
- βρέφη ηλικίας μικρότερης των 6 μηνών
- τοξική εμφάνιση παιδιού (εμπύρετο, καταβολή, ωχρότητα) ή αφυδάτωση
- προοδευτική επιδείνωση κλινικής εικόνας
- παιδιά υψηλού κινδύνου ή με υποκείμενο νόσημα πχ συγγενής καρδιοπάθεια
- μη βελτίωση κλινικής εικόνας μετά τη χορήγηση αδρεναλίνης ή αν υπάρχει ανάγκη για χορήγηση περισσότερων δόσεων αδρεναλίνης.
- αδυναμία γονέων να χειριστούν την νόσο στο σπίτι ή δυσκολία επανόδου στο νοσοκομείο εφόσον χρειαστεί.
Υπάρχουν άλλες καταστάσεις με παρόμοια συμπτώματα;
Η απάντηση είναι πως ναι υπάρχουν και άλλα νοσήματα με παρόμοια συμπτωματολογία. Για παράδειγμα η σπασμωδική λαρυγγίτιδα η αιτιολογία της οποίας είναι ασαφής (πιθανολογείται αλλεργικός μηχανισμός ή γαστρoΪσοφαγική παλινδρόμηση ή ψυχολογικά αίτια). Διαφέρει ως προς την παρουσία πρόδρομων συμπτωμάτων , εμφανίζεται αιφνίδια κατά τη διάρκεια της νύχτας, μπορεί να υποχωρήσει με έκθεση στον ψυχρό ατμοσφαιρικό αέρα, υποτροπιάζει συχνά και προσβάλλει συνήθως ηλικίες 1-3 ετών.
Η θεραπεία δε διαφέρει από τη θεραπεία της ιογενούς λαρυγγίτιδας. Κάποιες φορές η κλινική εικόνα που θυμίζει λαρυγγίτιδα ενδέχεται να οφείλεται σε εισρόφηση ξένου σώματος στο λάρυγγα (συνήθως υπάρχει ιστορικό βήχα ή επεισοδίου πνιγμονής ) ή και άλλα αίτια όπως αγγειονευρωτικό οίδημα , υπασβεστιαιμική τετανία (λαρυγγόσπασμος), επιγλωττίτιδα (αιφνίδια εμφάνιση εισπνευστικού σιγμού σε παιδί με εμπύρετο και τοξική εμφάνιση, απουσιάζουν τα πρόδρομα σημεία ίωσης και ο υλακώδης βήχας και σπανίζει πλέον σε εμβολιασμένα παιδιά), βακτηριακή τραχειίτιδα κτλ.
Συμπερασματικά , η λαρυγγίτιδα είναι μία επείγουσα κατάσταση η οποία όμως έχει πολύ καλή πρόγνωση ( γεγονός που οφείλεται κυρίως στην χρήση των κορτικοστεροειδών). Δεν χρειάζεται πανικός. Αυτό που πρέπει να κάνετε είναι να βγάλετε το παιδί σε περιβάλλον ψυχρού ατμοσφαιρικού αέρα , χωρίς όμως να καθυστερήσετε την έγκαιρη προσέλευση στον γιατρό και την έναρξη θεραπείας. Αν έχετε στο σπίτι τα κατάλληλα φάρμακα και εμπειρία στη χορήγησή τους , χορηγήστε τα στο παιδί σύμφωνα πάντα με τις οδηγίες του ιατρού σας και ακολούθως επισκεφθείτε τον γιατρό σας για αξιολόγηση.
Τέλος, για εσάς που ανησυχείτε αν θα μπορέσετε να αναγνωρίσετε τα συμπτώματα της λαρυγγίτιδας, παραθέτω κάποιους συνδέσμους όπου μπορείτε να παρακολουθήσετε χαρακτηριστικές περιπτώσεις παιδιών με οξεία λαρυγγίτιδα. Στους σύνδεσμος 2 και 3 μπορείτε να παρακολουθήσετε παιδιά με ήπιες μορφές λαρυγγίτιδας με υλακώδη βήχα ( σαν γαύγισμα σκύλου) και βράγχος φωνής (βραχνάδα). Στους σύνδεσμος 1 και 4 μπορείτε να παρακολουθήσετε πιο βαριές μορφές λαρυγγίτιδας με τον χαρακτηριστικό υλακώδη βήχα (γαύγισμα) ,τον εισπνευστικό σιγμό (σφύριγμα στην εισπνοή) και την αναπνευστική δυσχέρεια με εισολκές (βαθουλώματα, εισοχές δέρματος) στέρνου και μεσοπλευρίων που εμφανίζουν τα παιδιά.
- https://www.youtube.com/watch?v=BL1xD-F3MZ0
- https://www.youtube.com/watch?v=fGP0vKQO4CY
- https://www.youtube.com/watch?v=XpPVYmALPoA
- https://www.youtube.com/watch?v=Qbn1Zw5CTbA
Δρ. Ιωάννα Περικλέους M.D
Παιδίατρος
