Γράφει ο Δρ. Ιωάννης Κ. Ράπτης – μαιευτήρας, χειρουργός γυναικολόγος

Η αδικαιολόγητα υψηλή συχνότητα πραγματοποίησης καισαρικής τομής στη χώρα μας αποτελεί ένα θλιβερό φαινόμενο, το οποίο είναι γνωστό εδώ και καιρό.

Με ποσοστά της επέμβασης που αγγίζουν το 60%, πολύ μακριά από το επιτρεπόμενο 15% του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), η ελληνική μαιευτική δείχνει να νοσεί από κάτι πολύ πιο σοβαρό πέρα από την ελλιπή εφαρμογή των κανόνων ιατρικής δεοντολογίας.

Την έλλειψη ειλικρίνειας.

Στην προσπάθειά μας να ενημερώσουμε και να αφυπνίσουμε θα αναφέρουμε τις συχνότερες τέτοιες αβάσιμες ¨ενδείξεις¨, οι οποίες συχνά επικαλούνται για την αποφυγή ενός φυσιολογικού τοκετού:

1. ¨ΠΡΟΗΓΗΘΕΙΣΑ ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ ΤΟΜΗ¨

Ο τοκετός μετά από μία καισαρική τομή (VBAC) αποτελεί σύμφωνα με όλες τις διεθνείς μελέτες μία εξαιρετικά ασφαλή επιλογή.

Σε περιγεννητικά κέντρα του εξωτερικού γυναίκες με μία προηγηθείσα καισαρική τομή προορίζονται de facto για φυσιολογικό τοκετό, εφόσον πληρούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Με τον τρόπο αυτό αποφεύγονται οι κίνδυνοι ενός ανοιχτού χειρουργείου κοιλίας, οι πόνοι μετά την γεννά είναι πολύ λιγότεροι, η κινητοποίηση της μητέρας και η επάνοδος στις φυσιολογικές δραστηριότητες είναι ταχύτερη, η παραμονή στο νοσοκομείο μικρότερη, το νεογέννητο είναι λιγότερο πιθανό να αντιμετωπίσει προβλήματα με την αναπνοή του τις πρώτες στιγμές μετά τη γέννηση του και καλύπτεται η ανάγκη πολλών γυναικών να βιώσουν την εμπειρία ενός φυσιολογικού τοκετού.

Στη σύγχρονη μαιευτική η λογική του‚ “Μια φορά καισαρική – Πάντα καισαρική” θεωρείται τουλάχιστον παρωχημένη.

2. ¨Η ΜΗΤΕΡΑ ΠΑΣΧΕΙ ΑΠΟ ΥΨΗΛΗ ΜΥΩΠΙΑ¨

Δεν υπάρχει καμία έρευνα, η οποία να συνδέει τον φυσιολογικό τοκετό με την επιδείνωση της κατάστασης σε γυναίκες που πάσχουν από υψηλού βαθμού μυωπία.
Η υψηλή μυωπία της εγκύου δεν αποτελεί επουδενί ένδειξη πραγματοποίησης καισαρικής τομής.

3. ¨Η ΜΗΤΕΡΑ ΠΑΣΧΕΙ ΑΠΟ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ¨

Ο διαβήτης της κύησης από μόνος του δεν αποτελεί ένδειξη πραγματοποίησης καισαρικής τομής. Η σωστή ενδοκρινολογική καθοδήγηση της εγκύου και ο ακριβής υπερηχογραφικός έλεγχος του εμβρύου εξασφαλίζουν στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την πραγματοποίηση φυσιολογικού τοκετού.

4. ¨ΤΟ ΚΕΦΑΛΙ (ΜΩΡΟ) ΕΙΝΑΙ ΨΗΛΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΕΜΠΕΔΩΘΕΙ¨

Η στάση του κεφαλιού και η θέση του ως προς τη λεκάνη πριν την έναρξη του τοκετού δεν παίζει κανένα ρόλο στη δυνατότητα πραγματοποίησης φυσιολογικής γέννας. Κάθε έμπειρος μαιευτήρας γνωρίζει πως μόνο υπό την επίδραση ισχυρών ωδίνων (πόνοι γέννας) και ενδεχομένως μετά και την ρήξη των υμένων (σπάσιμο των νερών) μπορούμε να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα για την δυνατότητα καθόδου του μωρού στο γεννητικό σωλήνα.

5. ¨Ο ΟΜΦΑΛΙΟΣ ΛΩΡΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΥΛΙΓΜΕΝΟΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΛΑΙΜΟ ΤΟΥ ΜΩΡΟΥ¨

Καμιά διεθνής κατευθυντήρια γραμμή δεν περιλαμβάνει την περιέλιξη του ομφάλιου λώρου στις ενδείξεις πραγματοποίησης καισαρικής τομής. Καθημερινά γεννιούνται φυσιολογικά χιλιάδες παιδιά με μονή, διπλή ή ακόμη και τριπλή περιέλιξη ομφαλίδας στο λαιμό τους ή σε κάποιο άκρο τους χωρίς την παραμικρή δυσκολία. Καμία έρευνα δεν έχει συσχετίσει το υπερηχογραφικό αυτό εύρημα με επιπλοκές κατά τη διάρκεια του φυσιολογικού τοκετού.

6. ¨ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΙΝΔΥΝΕΥΕΙ ΚΑΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΕΡΜΑΤΙΣΟΥΜΕ ΠΡΟΩΡΑ ΤΗΝ ΕΓΚΥΜΟΣΥΝΗ ΜΕ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΟΚΕΤΟΥ¨

Η αναίτια πρόκληση τοκετού σε χρονικό σημείο αρκετά πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού (ΠΗΤ) αποτελεί μία από τις σημαντικότερες αιτίες αύξησης της πιθανότητας πραγματοποίησης καισαρικής τομής. Αυτό συμβαίνει διότι η προσπάθεια για τεχνητή έναρξη του τοκετού, σε ένα χρονικό σημείο που το σώμα της γυναίκας ακόμα δεν έχει ωριμάσει, συχνά δεν στέφεται με επιτυχία.

Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε πως οι ενδείξεις πρόκλησης ενός τοκετού καθορίζονται πολύ συγκεκριμένα από διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες. Ζητήστε από τον μαιευτήρα σας να σας αναφέρει τις οδηγίες βάσει των οποίων προκύπτει η ένδειξη για πρόκληση τοκετού. Ο ενημερωμένος μαιευτήρας που λαμβάνει τη σωστή απόφαση θα χαρεί να σας παραθέσει όλα εκείνα τα στοιχεία που υποστηρίζουν την θέση του.

7.¨ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ¨

Ο ρόλος του υπερηχογραφικά προσδιορισμένου βάρους του μωρού στην πρόγνωση της έκβασης του φυσιολογικού τοκετού είναι σημαντικός. Ωστόσο μόνο σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις αρκεί το βάρος από μονό του για να τεθεί η ένδειξη πραγματοποίησης καισαρικής τομής. Ενδεικτικά οι γερμανικές κατευθυντήριες γραμμές αναφέρουν πως μόνο όταν το εκτιμώμενο βάρος του μωρού είναι μεγαλύτερο ή ίσο των 4,5 κιλών θα μπορούσε να αναφερθεί στην εγκυμονούσα η δυνατότητα πραγματοποίησης καισαρικής τομής προκειμένου να μειωθεί η πιθανότητα δυστοκίας των ώμων.

Δεν θα πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε πως καισαρική τομή μπορεί να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε στιγμή κατά τη διάρκεια ενός φυσιολογικού τοκετού.

8. ¨Ο ΤΡΑΧΗΛΟΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΩΡΙΜΟΣ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΑΝΟΙΞΕΙ¨

Η σύσταση και το μήκος του τραχήλου πριν την έναρξη των ωδίνων δεν διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πρόγνωση του τοκετού. Μόνο υπό την επίδραση των ισχυρών ωδίνων της γέννας και παρατηρώντας την δυναμική των αλλαγών που επέρχονται στον τράχηλο μπορούμε να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα για την δυνατότητα φυσιολογικής εξέλιξης της διαδικασίας.

9. ¨Η ΜΗΤΕΡΑ ΕΧΕΙ ΠΟΛΥ ΣΤΕΝΗ ΛΕΚΑΝΗ¨

Πολλές έρευνες έχουν προσπαθήσει να συσχετίσουν το μέγεθος και το σχήμα της λεκάνης της εγκύου με τη  δυνατότητα πραγματοποίησης φυσιολογικού τοκετού, χωρίς ωστόσο αποτέλεσμα. Οι παραπάνω παράμετροι δεν αποτελούν προγνωστικό παράγοντα και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιούνται ως ένδειξη καισαρικής τομής.

10.¨Η ΜΗΤΕΡΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΗ ΣΕ ΗΛΙΚΙΑ ΚΑΙ ΚΥΟΦΟΡΕΙ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΤΗΣ ΚΑΙ ΙΣΩΣ ΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙ, ΠΑΜΕ ΣΤΑ ΣΙΓΟΥΡΑ¨

Το πρώτο παιδί μιας 42χρονης εγκυμονούσας δεν έχει μεγαλύτερη αξία από το τρίτο παιδί μιας 28χρονης. Η σωστή μαιευτική καθοδήγηση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και η πραγματοποίηση φυσιολογικού τοκετού όταν δεν συντρέχουν κίνδυνοι για τη μητέρα και το παιδί της αποτελεί την ασφαλέστερη επιλογή για κάθε εγκυμονούσα.

10+1 ¨ΦΤΑΣΑΜΕ ΣΤΗΝ ΠΙΘΑΝΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΤΟΚΕΤΟΥ (40 ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ) ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΓΕΝΝΗΣΕΙ. ΤΑ ΑΜΝΙΑΚΑ ΥΓΡΑ ΕΧΟΥΝ ΛΙΓΟΣΤΕΨΕΙ ΚΑΙ Ο ΠΛΑΚΟΥΝΤΑΣ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΓΕΡΑΣΜΕΝΟΣ¨

Όταν δεν συντρέχει κάποιος σημαντικός κίνδυνος για τη μητέρα ή για το παιδί συνιστάται η παράταση της εγκυμοσύνης για 7-10 μέρες (μέγιστο 14 μέρες) μετά την πιθανή ημερομηνία τοκετού. Ακόμη κι αν σε αυτό το διάστημα οι ωδίνες δεν έρθουν από μόνες τους, η πρόκληση τοκετού αποτελεί μία καλή ευκαιρία για την επίτευξη μιας φυσιολογικής γέννας.

Τα μειωμένα αμνιακά υγρά και ο ¨γερασμένος¨ (με ασβεστώσεις) πλακούντας προς το τέλος της εγκυμοσύνης αποτελούν φυσιολογικά ευρήματα.

Ολοκληρώνοντας:

Η κρίση στη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ μαιευτήρα και ασθενή αποτελεί ένα θλιβερό φαινόμενο της εποχής μας, το οποίο εξέθρεψαν λανθασμένες ιατρικές πρακτικές επί σειρά ετών. Αυτές περιλάμβαναν εκτός των άλλων ανύπαρκτες ενδείξεις για την πραγματοποίηση μιας κατά τα άλλα σωτήριας επέμβασης, όπως η καισαρική τομή.

Ο ρόλος της ενημέρωσης είναι σπουδαίος και ο σπουδαιότερος φορέας της οφείλει να είναι ο μαιευτήρας. Μιλήστε με τον γιατρό σας, ρωτήστε, εκφράστε τις αμφιβολίες σας, αναφέρετε τους προβληματισμούς σας. Μόλις ο γιατρός σας σκύψει από πάνω σας, σας αιτιολογήσει, σας τεκμηριώσει και αφιερώσει χρόνο για να σας καθησυχάσει εσείς θα γνωρίζετε… πως έχετε κάνει τη σωστή επιλογή.